ORIGINAL_ARTICLE
کندوکاوی پدیدارشناسانه در راستای شناخت یک انگاره کهن در معماری ایرانی- اسلامی
در دوران معاصر و اغلب در پناه تفکر مدرنیزم در عرصههای معماری و شهرسازی، آثار و بافتهایی به وجود آمدند که آفرینندگان آنها، بیش از هر چیز، به آوانگارد و نوآورانه و حتی غریب بودن آنها به خود میبالیدند. اصرار نوگرایان به ایجاد محیطهایی با استانداردهای یکسان برای انسانها، با ویژگیهای متفاوت، سبب شد فضاهای زیست شهری مدرن گرایش به سردرگمی، هرجومرج، پریشانی و ابتذال پیدا کنند. حال آنکه با گذشت زمان و نمایان شدن مسایل چنین ساختوسازهایی -که بیاعتنا به تاریخ و فرهنگ بومی ملتها تداوم مییافتند- لزوم بازبینی ریشهای در این زمینه آغاز و سعی شد مبانی اصیلی برای آثار و عناصر محیطی پیدا شود؛ مبانی ریشهداری که بتواند ارتباط قطع شدة بین مخاطب و محیط بومی را دوباره برقرار کند. با مطرحشدن مباحث روانشناسی محیطی، تاریخ و فرهنگ بومی و امثالهم کهنالگوها (آرکیتایپها) به عنوان یکی از مهمترین و تعیینکنندهترین موضوعها در زمینه طراحی فضاهای انسانساخت مطرح شدند. کهنالگوها را "انگارههای بنیادین، اصیل و پایداری" تعریف کردهاند که حاصل تجمیع تجربههای هزاران سال تاریخ، تجربه و خاطرات جمعیِ بشری بوده و در حافظة پنهان و ناخودآگاه انسان ذخیره شدهاند. در پهنة فرهنگی ایران نیز، به واسطة سابقة تاریخی آن، بلاجبار میباید انگارههای بنیادین یا کهنالگوهای متعددی وجود داشته باشند که توانستهاند این جامعة بزرگ و رنگارنگ را، در مجموعهها و عناصر محیطی نسبتاً منسجم از نظر کالبدی، در پی قرون متمادی، در کنار هم حفظ کرده و گروههای اجتماعی را به هم پیوند بزنند. از این رو مقالة حاضر، تلاش دارد به این سؤال پاسخ دهد که آیا مدل و انگارة دوقطبی «بالا - پایین» را میتوان یک کهنالگو یا انگاره بنیادین پایدار در ایران دانست؟ آیا وجود احتمالی این انگاره تنها به گذشتهها تعلق دارد؟ همچنین آیا این انگاره در فضای زیست انسان و طراحی فضاهای معماری و شهری زمان ما هم دیده میشود؟ برای همین منظور ضمن اشاره به مفهوم محور ذهنی/عینیِ بالا- پایین، و نشاندادن رابطة حیاتی آن با مفاهیم زبانی، انگارههای ارزشی و رفتاری، و الگوهای ساخت فضاهای مختلف معماری بومی، سعی شده است با کنکاش در نمونهها و مصادیق مختلف، وجود این کهنالگو یا انگاره بنیادین ثابت شده و کاربرد آن مورد واشکافی قرار گیرد. برای رسیدن به این مهم از روش توصیف تحلیلی - توصیفی و به طور خاص از روش تحلیل محتوا و استنباطی استفاده شده، در بخش نظرسنجی، جهت کمّیکردن اطلاعات پژوهشی و برای سنجش نظر عمومی، با استفاده از فرمول کوکران در هر نمونه مطالعاتی، پرسشنامههایی به روش نمونهگیری تصادفی توزیع و به روش توصیفی تحلیل شده است. نتایج حاصل از نظرسنجیها نیز نشان میدهند که ادراک فضاهای سنتی و حتی مدرن ما هنوز مستقیماً از مفاهیم زبانی و انگارههای بنیادین تأثیر پذیرفته و کهنالگوی مورد نظر در این پژوهش همچنان در زندگی امروزة ما حضوری غیرقابل تردید دارد.
http://www.bagh-sj.com/article_39598_0ee619400a19d05489e75a0560022326.pdf
2016-12-01
5
18
کهنالگو
زبان
پایین/ بالا
انگاره
ذهن
فضای انسانساخت
ورهنگ
ناصر
براتی
nasserbarati1955@yahoo.com
1
دکتری شهرسازی، دانشیار دانشگاه بینالمللی امامخمینی(ره). قزوین. ایران. نویسنده مسئول
AUTHOR
الهام
کاکاوند
kakavand.elham@gmail.com
2
کارشناس ارشد برنامهریزی شهری و منطقهای دانشگاه بینالمللی امامخمینی(ره). قزوین. ایران.
LEAD_AUTHOR
اردلان، نادر و بختیار، لاله.1390. حس وحدت. ت : ونداد جلیلی. تهران : انتشارات علم معمار رویال.
1
ارشاد، محمدرضا. 1386. گسترة اسطوره، چاپ دوم. تهران : انتشارات هرمس.
2
آریان پور، علیرضا. 1365. پژوهشی در شناخت باغهای ایران. تهران : نشر تاریخ و فرهنگ ایران زمین.
3
الکساندر،کریستوفر. 1387. زبان الگو : شهرها. ت : رضاکربلایی نوری. تهران : نشر مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
4
انوشه، حسن (به سرپرستی). 1376. فرهنگنامه ادب فارسی )دانشنامه ادب فارسی2). چاپ اول (ذیل واژه سرنمون(. تهران : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
5
براتی، ناصر. 1381. ارتباط متقابل زبان و محیط : چالشی در مقابل تفکرات مدرن در مورد محیط زیست. مجله پژوهش، (5) : 24-16.
6
براتی، ناصر. 1382. زبان، تفکر و فضا. تهران : انتشارات سازمان شهرداری های کشور.
7
براتی، ناصر. 1383. باغ و باغسازی در فرهنگ ایرانی و زبان فارسی. مجله باغ نظر، (2) : 15-3.
8
براتی، ناصر. 1387. درآمدی بر نظریه نقش و جایگاه زبانهای بومی در قرائت و درک فضا و محیط زیست انسانی؛ با تأکید بر زبان فارسی. مجله باغ نظر، (10) : 16-3.
9
براتی، ناصر و فرزاد زرین قلم. 1391. ملاحظاتی بر فرهنگ، ذهن، ادراک و محیط انسانساخت. تهران : انتشارات نقش پرهام.
10
براتی، ناصر. 1393. ورهنگ، کهنالگوی ناشناختة ایرانی – اسلامی؛ مطالعة موردی: میدان توپخانه، میدان نقش جهان، پارک لاله و باغ شاهزاده. گزارش تحقیقاتی منتشر نشده. دانشگاه بین المللی امامخمینی (ره) : دانشکدة معماری و شهرسازی.
11
بهار، مهرداد. 1378. پژوهشی در اساطیر ایران. تهران : نشر آگه.
12
پور داوود، ابراهیم. 1387. اوستا. تهران : دنیای کتاب.
13
پهلوان، چنگیز. 1378. فرهنگشناسی. تهران : انتشارات پیام امروز.
14
شمسیا، سیروس. 1381. انواع ادبی، چاپ نهم. تهران : فردوس.
15
جوادی محمدجعفر، پروین کدیور. 1381. شخصیت – نظریه و پژوهش پروین. تهران : انتشارات پژمان.
16
دارمستتر، جیمس.1382. مجموعه قوانین زردشت (وندیداد اوستا). ت : موسی جوان. تهران : انتشارات دنیای کتاب.
17
دهخدا، علیاکبر. 1377. لغتنامه دهخدا. دوره 15 جلدی. تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
18
زرشناس، زهره. 1380. دگرگونی مفهوم «فر» در نوشتههای سغدی. فصلنامه فرهنگ، 14 (38 و 37) : 403-388.
19
ستاری، جلال. 1376. درباره فرهنگ. تهران : انتشارات اداره کل نگارش و فرهنگ و هنر.
20
سرمد، زهره و همکاران. 1385. روشهای تحقیق در علوم رفتاری، چاپ دوازدهم. تهران : آگاه.
21
طالقانی، محمود. 1381. روش تحقیق نظری. چاپ ششم. قم : دانشگاه پیام نور.
22
کلوس کریپندورف. 1386. تحلیل محتوا، مبانی روششناسی، چاپ سوم. ت : هوشنگ نایبی. تهران : انتشارات نی.
23
کاسیرر ارنست. 1378. فلسفه صورتهای سمبلیک، جلد دوم : اندیشه اسطورهای. ت : یداله موقن. تهران : انتشارات هرمس.
24
گلابچی، محمود و زینالی فرید، آیدا. 1391. معماری آرکیتایپی : الگوهای پایدار بنیادین. تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
25
مرتضوی، شهرناز. 1367. روانشناسی محیطی. تهران : انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
26
والتر اودانیک، ولودیمیر. 1359. یونگ و سیاست. ت : علیرضا طیب. تهران : نشر نی.
27
یونگ، کارل گوستاو. 1384. انسان و سمبلهایش. ت : محمود سلطانیه. تهران : انتشارات جامی.
28
یونگ، کارل گوستاو. 1387. روانشناسی، روانشناسی تحلیلی، ناخودآگاه جمعی. ت : محمود سلطانیه. تهران : انتشارات پژمان.
29
Barati, N. (1997). Holistic Reading into the Structure of the Built Environment: Case Study of Tehran. Unpublished Ph. D. Thesis., Herriot – Watt University, U. K. Edinburgh College of Arts.
30
Evensen, Th. T. (1987). Archetypes in Architecture. Norway: Norwegian University Press.
31
Maduro, R. J. & Wheelwright, J. B. (1992). Archetype and Archetypal Image. In Jungian Literary Criticism, ed. Sugg, R. P. Illinois: Northwestern University Press.
32
Harrison, Ch. (2003). Art in theory, 1900 - 2000: an anthology of changing ideas. Malden, MA: Blackwell Publishng.
33
Iranian tourism. (2014). www.inapply.com. (Accessed 2 November 2015).
34
Institute of Iranian contemporary historical studies. (2015). Available from: www.iichs.org. (Accessed 1 December 2015).
35
Lale park picture, iran. (2013). Available from: salman.mohammadi.ir. (Accessed 12 November 2015).
36
Iranian tourism. (2015). Available from: tourismiran.tebyan.net. (Accessed 12 November 2015).
37
isfahanportal. (2015). Available from: www.isfp.ir. (Accessed 2 November 2015).
38
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی جایگاه خیال و اسطوره در نقاشی قهوهخانهای (روش ژیلبر دوران)
نقاشی قهوهخانهای از معدود هنرهای عامیانه برجامانده در ایران است که خاستگاه آن، نگرشهای ملی و مذهبی مردم(عوام) در عصر قاجار است. پشتوانة این نقاشیها خیال و اسطوره است که ریشه در ذوق فکری و روح جمعی دارد. خیال بنمایة صوری، نقاشیها را شکل داده و اسطورههای ملی و مذهبی نیز بنمایههای محتوای آثار را میسازند که خود ریشه در فرهنگ غنی و روح جمعی ایرانیان دارد. نقاشی قهوهخانهای که به دست هنرمندان مکتبندیده پایهگذاری شد، بر پایههای تخیل و اسطورهمداری استوار است، چنانکه نقاشان این شیوه کار خویش را خیالنگاری نامیده و ارتباط آن را با تخیل، منشأ آفرینش آثارشان اعلام میکردند. اسطورهمداری (ترسیم اساطیر ملی و مذهبی) نیز از ارکان مهم این هنر محسوب میشود و تقابل نیروهای خیر و شر، مفهوم اصلی این اسطورهمداری را شکل میدهد. این نمودهای تقابلگونه در ناخودآگاه هنرمند مکتب ندیده نهفته است و میتوان با کمک نظریه منظومه شبانه و روزانه ژیلبر دوران آنها را رمزگشایی کرد. ژیلبر دوران این نمودهای متضاد را مربوط به ناخودآگاه آدمی و ترس وی از عالم ناشناخته مرگ که به واسطه زمان بر انسان تحمیل شده میداند، میتوان این امر را در مورد هنرمندانی بررسی کرد که به واقع به ترسیماتی برخاسته از تخیل خویش دست زده و به شکل خودجوش و بدون آموزش، تخیلات خویش را نقاشی کردند. این مقاله بر آن است با توجه به نظریه منظومه شبانه و منظومه روزانه ژیلبر دوران و به روش اسنادی و کتابخانهای، به واکاوی جایگاه تخیل و اسطوره و نقش سازنده عنصر خیال و اسطورهپردازی در نقاشی قهوهخانهای بپردازد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که هنرمندان شیوه قهوهخانهای با مدد از تخیل و نیروی آفرینشگری آن و با استعانت از اسطورهپردازی به ترسیم هراسهای شخصی(ترس از مرگ) و ناخودآگاه جمعی ملت خویش دست زدند و همزمان عناصر تقابلگونهای در برابر این هراسها ترسیم کردند.
http://www.bagh-sj.com/article_39599_103c48a279de8878f08502edd4248dc0.pdf
2016-12-01
19
32
نقاشی قهوهخانهای
خیال
اسطوره
منظومه شبانه و روزانه
ژیلبر دوران
نجیبه
رحمانی
n_rahmani88@yahoo.com
1
کارشناس ارشد پژوهش هنر. مدرس دانشکده فنی نرجس و دانشگاه غیر انتفاعی فضیلت سمنان. نویسنده مسئول
LEAD_AUTHOR
صفرعلی
شعبانی خطیب
shabnikhatib89@ymail.com
2
کارشناس ارشد پژوهش هنر. مدیرگروه و مدرس دانشکده فنی نرجس سمنان.
AUTHOR
آریانپور، امیرحسین. 1354. جامعهشناسی هنر. تهران : انتشارات دانشگاه.
1
احمدی، بابک. 1375. حقیقت و زیبایی، درسهای فلسفة هنر. تهران : مرکز.
2
بهار، مهرداد. 1380. جستاری در فرهنگ ایران. تهران : اسطوره.
3
پاکباز، رویین.1390. دایرهالمعارف هنر. تهران : انتشارات فرهنگ معاصر.
4
پورنامداریان، تقی. 1383. رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. تهران : انتشارات علمی فرهنگی.
5
جاوید، هوشنگ. 1387. نقش عشق وخنیای راز؛گذری برهنر پرده و شمایلخوانی در ایران. نشریه صحنه، (54-55) : 36-30.
6
دادور، المیرا. 1388. ناگفتههایی که سرنمونهای در خاک تصرف شدة ژان اِشنوز. پژوهشنامه فرهنگستان هنر. تهران : فرهنگستان هنر.
7
سیف، هادی. 1369. نقاشی قهوهخانهای. تهران : انتشارات میراث فرهنگی.
8
شریفی ولدانی، غلامحسین و شمعی، میلاد. 1390. تحلیل صورتهای خیالی در شعر پایداری براساس نقد ادبی جدید (روش ژیلبر دوران). نشریه ادبیات پایداری، 2 (4) : 321-300.
9
شیری، افسانه. 1387. خدای آتش در اساطیر ایران و یونان باستان. کتاب ماه هنر، (118) : 115-106.
10
عباسی، علی. 1384. طبقهبندی و کاربرد عنصر تخیل بر سه تابلوی مجید مهرگان با رویکرد ژیلبر دوران. مقالات اولین هماندیشی تخیل هنری. تهران : فرهنگستان هنر.
11
عباسی، علی. 1380. ژیلبر دوران، منظومه شبانه، منظومه روزانه، کتاب ماه کودک و نوجوان، (46) : 94-79.
12
عباسی، علی. 1387. جایگاه من فردی یا من خلاق. پژوهشنامه فرهنگستان هنر، (8) : 127-113.
13
عباسی، علی. 1386. معرفی نظریه و روششناسی نحو تخیل نزد ژان بورگوس. پژوهشنامه فرهنگستان هنر، (3) : 119-91.
14
عوضپور، بهروز و نامور مطلق، بهمن. 1393. ژیلبر دوران و نقد اسطورهای (پیکره مطالعاتی : رمان قلب سگی اثر میخاییل بولگاکف). ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، 10 (37) : 18-1.
15
کمبل، جوزف. 1385. قهرمان هزار چهره، ت : شادی خسروپناه. مشهد : گل آفتاب.
16
کنگرانی، منیژه. 1388. تحلیل تکاسطورهها نزد کمبل. پژوهشنامه فرهنگستان هنر. تهران : فرهنگستان هنر.
17
قائمیان، پگاه. 1385. گزارش سخنرانی دکتر عباسی در نشست بررسی تخیل هنری از منظر ژیلبر دوران. خبرنامه فرهنگستان هنر، (46) : 9-8.
18
محمودی، فتانه. 1387. مضامین دینی در نقوش سقانفارهای مازندران. کتاب ماه هنر، (118) : 87-80.
19
میثمی، رضا. 1381. اسطورهشناسی و سمبولیسم. کتاب ماه هنر، (50 و 49) : 125-122.
20
نامور مطلق، بهمن. 1386. باشلار بنیانگذار نقد تخیلی. پژوهشنامه فرهنگستان هنر، (3) : 72- 57.
21
هاشمنژاد، حسین. 1385. درآمدی بر فلسفه هنر از دیدگاه فیلسوفان اسلامی. قبسات، (39و40) : 332-313.
22
واحد دوست، مهوش. 1381. رویکردهای علمی به اسطورهشناسی. تهران : سروش.
23
Durand, G. (1992). Les Struchtres Anthropologiques de L` imaginaire, 11 eme Edi . Paris: Bordas
24
Durand, G. (1996). Introduction a la mythodologie. Mythes et soietes. Paris: Albin Michel (La Pensee et le Sacre).
25
Durand, G. (1987). Le mythe et le mythique, Colloque de Cerisy. Paris: A.Michel.
26
ORIGINAL_ARTICLE
بازشناسی فرم معماریِ :آرامگاه «غازان» در مجموعه ابواب البریِ غازانیه و نقش آن در روند تحولات شهرسازی ِ ایرانی
صرفنظر از ویرانی و تخریب بخشی از شهرهای ایران در ابتدای هجوم مغول، سیمای شهرسازی سایر بخشهای ایران، خصوصاً آذربایجان، نه تنها شاهد ویرانی و تجزیة بافت شهری نیست، بلکه از همان ابتدا ایلخانان را متوجه به شهر و آبادگری معرفی میکند. بیشک دین ثابت کرده است که یکی از مؤثرترین و تواناترین نیروهای وحدتبخش در حیات حکومتهاست. اشراف کامل مغول بر این موضوع، ضمن ایجاد شهرکهایی با مرکزیت اَرسن مذهبی در خارج از محدودة شهری، ضمن جلوگیری از گسترش بیرویة هستة مرکزی کهن شهر، مانع از فجایع انسانی ناشی از آن شده است. طی این دوره، در پی ظهور شخصیت غازان و ذهنیت متفاوت وی در رابطه با اسلام و تغییر سنت پنهانسازی موقعیت مکانی مقبره ایلخان، شهرسازی ایلخانی، آغازگر سبک نوینی از مجموعهسازی با مرکزیت عناصر مذهبی و مشخصة بارز هماندیشی نسبت به فضاهای کالبدی شهر و مقتضیات اجتماعی را در خود بروز میدهد که تا آن زمان بیسابقه بوده است. طراحی و ساخت مجموعة معماری "غازانیه" با نام ملی "ابوابُ البر" را باید از نخستین نتایج به دست آمده در زمینة مزبور دانست که نگارندگان فرایند طرحریزی و اجرای آن را از نخستین چالشهای شهرسازی ایرانی در زمینة اسکان به جهت تنظیم جمعیت شهری میدانند. از آنجاییکه بازشناسی فرم معماری آرامگاه غازان کهنترین نمونه تدفینی مغول در ابعاد بسیار بزرگ - با توجه به تغییر نگرش نسبت به سنت تدفین ایلخانی- همواره در هالهای از ابهام قرار داشته، تحقیق پیش رو بر آن است که به روش تحلیل محتوایی متون به تبیین ویژگیهای شهری مجتمع غازانیه و بازآفرینی فرم آرامگاه غازان بپردازد؛ زیرا مطالعة ساختار فضایی "شام غازان"، نخستین نمونة موجود در تاریخ شهرسازی ایرانی از نوع مذکور، بسیار حایز اهمیت است. در این زمینه، با فرض بر تداوم الگوی مشابه معماری در سنت مقبرهسازی شمالغرب ایران پیرامون بازة زمانی مذکور، پرسش اصلی تحقیقِ پیش رو، ابعاد و تناسبات معماری مقبرة غازان در مجتمع تدفینی وی خواهد بود. پیرو نتایج به دست آمده، برخلاف ذهنیتِ موجود، طرح مقبرة غازان نه یک منشور دوازدهوجهی، بلکه، همانند اکثر مقبرههای تدفینی ایلخانی موجود در آذربایجان، استوانة حجیم گنبدداری است که تناسبات معماری آن با نمونههای شاخصِ مشابه، از جمله مقبرة سلطان محمد خدابنده در سلطانیه- هم به لحاظ تناسبات و هم به لحاظ ساختار فضایی- قابل انطباق است.
http://www.bagh-sj.com/article_39600_c4b98ade504918ae260a808a5bcba09f.pdf
2016-12-01
33
44
ابواب البر
غازانیه
اسنادِ تاریخی
عصر ایلخانی
منطقة آذربایجان
امین
مرادی
aminmoradi66@yahoo.com
1
پژوهشگر دکتری باستانشناسی،
LEAD_AUTHOR
سید رسول
موسوی حاجی
seyyed_rasool@yahoo.com
2
دکتری باستانشناسی. دانشیار گروه آموزشی باستانشناسی دانشگاه مازندران .
AUTHOR
بهروز
عمرانی
parva_8@yahoo.com
3
دکتری باستانشناسی. عضو هیئتعلمی پژوهشکده سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری.
AUTHOR
آجورلو، بهرام. 1393. رهیافتی تاریخی به شهرسازی و مجموعههای معماری تبریز عهد ایلخانی. دو فصلنامة تاریخنامة ایران بعد از اسلام، 4 (7) : 23-1.
1
اولیاء چلبی. 1338. سیاحتنامه اولیاء چلبی. ت : حاج حسین نخجوانی. تبریز : انتشارات بینا.
2
بلالی اسکویی، آزیتا و دیگران. 1391. سازمان فضایی شهرهای ابواب البر دوره ایلخانی. دوفصلنامه مطالعات معماری ایران، (2) : 63-47.
3
بلر، شیلا و بلوم، جاناتان. 1388. هنر و معماری اسلامی (2). ت : یعقوب آژند. تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی.
4
بهرامی، احمد. 1365. تبریز از دیدگاه سیاحان خارجی در قرن هفدهم. تبریز : انتشارات نور.
5
پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ. 1389. اوضاع اجتماعی – اقتصادی ایران در دوره ایلخانی، تاریخ ایران کمبریج، ج5. ت : حسن انوشه. تهران :
6
انتشارات امیرکبیر.
7
تاورنیه، ژان باتیست. 1369. سفرنامه تاورنیه. ت : ابوتراب نوری. تهران : انتشارات سنائی.
8
تسوف، باریس یاکوولیویچ ولادمیر تسوف. 1388. نظام اجتماعی مغول. ت : شیرین بیانی. تهران : انتشارات علمی و فرهنگی.
9
جمیلی کارری جیووانی، فرانچسکا. 1349. سفرنامه کارری. ت : عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ. تبریز : انتشارات فرانکلین.
10
حبیبی، سید محسن. 1389. از شار تا شهر ( تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن تفکر و تأثر). تهران : موسسهانتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
11
حسینزاده، علی. 1388. فرهنگ لغات ترکی. تبریز : انتشارات یاران.
12
حناچی، پیروز و پورسراجیان، محمود. 1391. احیای بافت شهری تاریخی (با رویکرد مشارکت). تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
13
خواندمیر، غیاث الدین بن همام. 1333. تاریخ حبیب سیر فی اخبار الافراد و البشر. تهران : انتشارات خیام.
14
داماساشی، هنه. 1383. غازانیه در تبریز- شهرنشینی در اسلام، ج2. ت : مهدی افشار. تهران : دفتر پژوهشهای فرهنگی.
15
رخشانی نسب، رضا. 1388. تحلیل روند تحولات سلسله مراتب شهری ایران طی سالهای 1385-1335. فصلنامه جمعیت، (73) : 44-25.
16
رضوی، سید ابوالفضل. 1388. شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانان. تهران : انتشارات امیرکبیر.
17
عوناللهی، سید آقا. 1389. تاریخ پانصد ساله تبریز. ت : پرویز زارع. تهران : انتشارت امیرکبیر.
18
زیاری، کرامت الله. 1388. تأثیر فرهنگ در ساخت شهر (با تآکید بر فرهنگ اسلامی). نشریه جغرافیا و توسعه، (8) : 109-95.
19
صدری، حسین. 1385. بررسی نقش فضاهای شهری در توسعه دموکراسی، اولین همایش بینالمللی شهر برتر – طرح برتر. همدان : سازمان عمران شهرداری همدان.
20
شاردن، ژان. 1349. سیاحتنامه شاردن. ت : محمد عباسی. ج2. تهران : انتشارات امیرکبیر.
21
شکاری نیری، جواد. 1384. یافتههایی از طرح شنب غازان، پدیده شهری عصر ایلخانی به نام ابوابالبر. نشریه هنرهای زیبا، (24) :
22
شکویی، حسین. 1389. دیدگاههای نو در جغرافیای شهری. تهران : انتشارات سمت.
23
علی اصل، پرویز و یوسفیفر، شهرام. 1390. غازانیه تبریز نماد تحول فرهنگی مغولان. نشریه تاریخ و تمدن اسلامی، 7 (13) : 82-65.
24
قلینژاد، علیرضا.، خیراللهی، افسر و اشرفی، مهناز. 1388. ضوابط عمومی مداخله در بافتهای تاریخی. تهران : سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.
25
قنبری، ابوالفضل و حسینزاده، دلیر. 1384. تعیین درجه توسعهیافتگی شهرستانهای استان آذربایجان شرقی. نشریه جغرافیا و توسعه ناحیهای، (5) : 20-14.
26
گروسه، رنه. 1388. امپراطوری صحرا نوردان. ت : عبدالحسین میکده. تهران : شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
27
محمد پادشاه. 1366. فرهنگ آنندراج، مصحح محمددبیر سیاقی. جلد چهارم. تهران : انتشارات خیام.
28
مطراقچی، نصوح. 1379. بیان منازل. ترجمه و تعلیق : رحیم رییسنیا. تهران : سازمان میراث فرهنگی کشور.
29
مستوفی قزوینی، حمدالله. 1334. تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوائی. تهران : انتشارات امیرکبیر.
30
موریه، جیمز جاستینین. 1389. سفرنامه جیمز موریه. ت : ابوالقاسم سری. تهران : نشر توس.
31
نادرمیرزا. 1373. تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز. به تصحیح غلامرضا طباطبایی. تهران : انتشارات ستوده.
32
نظمفر، حسین و خدائی، سارا. 1391. نظام شهری متعادل و نقش آن در توسعه متوازن مناطق. دومین همایش راهکارهای توسعه اقتصادی با محوریتِ برنامهریزیِ شهری. دانشگاه آزاد سنندج : دانشکدهعلوم انسانی.
33
وصاف الحضره، شهابالدین عبدالله و شیرازی، عزالدین فضلالله. 1372. تاریخ وصاف. تهران : انتشارات ابن سینا.
34
ویلبر، دونالد نیوتن. 1365. معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان. ت : عبدالله فریار. تهران : بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
35
هال، مری. 1391. امپراطوری مغول. ت : نادر سمیعی. تبریز : انتشارات شایسته.
36
همدانی، رشیدالدین فضل الله. 1373. جامع التواریخ، تصحیح و تحشیه : محمد روشن و مصطفی موسوی، ج 2، چاپ اول. تهران : انتشارات البرز.
37
همدانی، رشیدالدینضلالله. 1358. تاریخ مبارک غازانی. به اهتمام کارل یان و هرتفورد. لندن : نشر ستفن اوستین.
38
هیلن براند، رابرت. 1391. معماری اسلامی، ت : باقر آیت الله زاده شیرازی. ویراستار : صالح طباطبایی. تهران : انتشارات روزنه.
39
Giyasi, J. A. (1985). Yaxin Uzaq Ellərdə. Baku: Azerbaijan National Academy of Sciences.
40
Giyasi, J. A. (1997). Me’mar XacəƏlişah Təbrizi: Dövrü & Yaradiciliği. Baku: Azerbaijan National Academy of Sciences.
41
Pashaei, F. & Omrani, B. (2013). Structure of wooden domes in North West of Iran. Journal of Advances in Enviromental Biology, 7 (13): 4486-4495.
42
Paskaleva, E. (2012). The Silk Road. International Institute for Asian Studies. GJ Leiden: Leiden Publication.
43
Sattarzadeh, D. & Blilan, L. (2013). Review Drawn Miniatures of Tabriz City by Nasuh in 16th Century. International Journal of Architecture and Urban Development, 3 (3): 75-82.
44
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی رابطة تطبیقی واژة لوگوس از منظر هراکلیتوس و نشان چلیپا در اندیشة ایرانیان
بحث از لوگوس در اندیشة هراکلیتوس با نگاه هستیشناسانة این اندیشمند یونانی نمود مییابد. لذا به منظور روشنکردن مفهوم لوگوس از منظر وی و مواجهساختن آن با پرسشهایی از معرفتشناسی نقش چلیپا -که هدف اصلی این پژوهش است- ابتدا واژة لوگوس در آراء هراکلیتوس مورد بررسی قرار میگیرد. در واقع هراکلیتوسلوگوس را قانون و اصلی جهانی میداند که همة عالم را فرا گرفته و در ذات یگانه، اما برای همگان مشترک هست و تنها تمثیل دیداری آن نوری است که در آتش به ظهور میرسد. همانند لوگوس و در موازات آن در اسطورههای ایرانی نیز اشه وهیشته نمادی از نظام جهانی، قانون ایزدی و نظم اخلاقی در گیتی است که آتش نمایندة زمینی و اینجهانی آن محسوب میشود، آتشی که قرابت دیرینهای با نقش چلیپا دارد. بر این اساس در پژوهش مطروحه آراء و عقایدی مورد نظر قرار گرفته که مختصات ظاهری و باطنی لوگوس را با اشه وهیشته در راستای همسویی آن دو با نشان چلیپا بررسی کند. بدین ترتیب به منظور آگاهی از رابطة معرفتشناسانه بین دو مفهوم و نماد متعالی و پاسخ به این پرسش اصلی که آیا میتوان چلیپا را نماد و صورت محسوس لوگوس دانست؟ ابتدا قطعات هراکلیتوس در خصوص لوگوس و راز هستی که در آن نهفته است به همراه تأثیر احتمالی آن از اندیشة ایرانیان باستان مورد توجه قرار گرفته و سرانجام به عنوان یافتهها و نتایج این تحقیق قیاس عمومی از آراء هراکلیتوس در زمینة آتش به عنوان تنها تمثیل دیداری لوگوس و اندیشة ایرانیان باستان در خصوص حقیقت آتشی که از اشه وهیشته نیرو میگیرد. جهت آشکارکردن رابطة متعالی بین لوگوس نزد هراکلیتوس و نقش چلیپا نزد ایرانیان انجام میپذیرد. روش تحقیق توصیفی- تطبیقی بوده و ابزار و شیوههای گردآوری اطلاعات در بردارندة جستجوی کتابخانهای و مطالعات میدانی است.
http://www.bagh-sj.com/article_40384_12598eb89ab0489f1ea14bf72d098e09.pdf
2016-12-01
45
56
لوگوس
عنصر آتش
اشه وهیشته
نقش چلیپا
سمیه
صفاری احمدآباد
saffari_somayeh@yahoo.com
1
پژوهشگر دکتری فلسفه هنر، دانشکده هنر و معماری آزاد واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی. نویسنده مسئول
LEAD_AUTHOR
محمدرضا
شریف زاده
m2_sharifzadeh1@yahoo.com
2
دکتری فلسفه هنر. استادیار دانشکده هنر و معماری آزاد، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی.
AUTHOR
قرآن کریم. 1388. ت : طاهره صفارزاده. تهران : انتشارات اسوه.
1
اکبری، فتحعلی. 1387. درآمدی بر فلسفة اشراق. تهران : پرسش.
2
آموزگار، ژاله. 1387. تاریخ اساطیری ایران. تهران : سمت.
3
باقری، مهری. 1385. دینهای ایران باستان. تهران : انتشارات قطره.
4
بختورتاش، نصرالله. 1386. نشان رازآمیز. تهران : آرتامیس.
5
بصیری، میترا. 1379. ادیان جهان باستان. تهران : انتشارات علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
6
بویس، مری. 1381. زرتشتیان. ت : عسکر بهرامی. تهران : انتشارات ققنوس.
7
بویس، مری. 1375. تاریخ کیش زرتشت. ت : همایون صنعتیزاده. تهران : انتشارات توس.
8
پیربایار، ژان. 1376. رمزپردازی آتش. ت : جلال ستاری. تهران : مرکز.
9
خراسانی، شرفالدین. 1357. نخستین فیلسوفان یونان. تهران : انتشارات شرکت کتاب های جیبی.
10
ذاکرین، میترا. 1390. بررسی نقش خورشید بر سفالینههای ایران. نشریه هنرهای زیبا، (46) : 33-23.
11
رضالو، رضا. 1392. مطالعه سیر نقوش چلیپایی در تزیینات معماری دوره اسلامی ایران و زیباشناسی و نمادشناسی آن. نشریه هنرهای زیبا، 18 (1) : 24-15.
12
روایات پهلوی. 1367. ترجمه و گزارش مهشید فخرائی. تهران : انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
13
ریختهگران، محمدرضا. 1380. حکمت هراکلیتوس. تهران : انتشارات توسعه دانشپژوهان جهان.
14
زادسپرم. 1366. گزیدههای زادسپرم. ترجمه و تصحیح محمدتقی راشد محصل. تهران : موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
15
ضیمران، محمد. 1379. افلاطون، پایدیا و مدرنیته. تهران : انتشارات نقش جهان.
16
ضیمران، محمد. 1393. گذر از جهان اسطوره به فلسفه، تهران : انتشارات هرمس.
17
عطایی، امید 1384. پیامبر آریایی. تهران : انتشارات عطایی.
18
فرنبعدادگی. 1385. بندهش. ترجمه و گزارش مهراد بهار. تهران : انتشارات توس.
19
کاپلستون، فردریک چارلز. 1391. تاریخ فلسفه جلد اول. ت : سیدجلالالدین مجتبوی. تهران : انتشارات علمی و فرهنگی.
20
کمالیزاده، طاهره. 1389. هنر و زیبایی از دیدگاه شهابالدین سهروردی، تهران : انتشارات فرهنگستان هنر.
21
گاهان. 1305. ت : ابراهیم پور داوود، بمبئی.
22
گریشمن، رومن. 1335. ایران از آغاز تا اسلام. ت : محمدمعین. تهران : انتشارات علمی و فرهنگی.
23
مهدی نژادمقدم،لاله. 1388. نقوش مقرنسهای ایوان ایلخانی در مجموعه بسطام. کتاب ماه هنر، (131) : 89-84.
24
ویل رایت، فیلیپ. 1390. هراکلیتوس. ت : فریدالدین رادمهر. تهران : چشمه.
25
یاحقی، محمدجعفر. 1375. فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. تهران : سروش.
26
Bartholomae, Ch. (1904). Altiranischen Worterbuches. Strassburg: Publisher.
27
Burnet, J. (1892). Early Greek Philosophy. London: Publisher.
28
Duchesne Guillemin, J.(1963). Heraclitus and Iran. Chicago: The University of Chicago Press.
29
Gorden, H. C. (1989). The Johannine Logo. U.S.The Trinity Foundation: Publisher.
30
Glasson,T. F. (1952). Heraclitus Alleged Logos Doctrine. J.T.S ,n.s.3: Publisher.
31
Heidegger, M. (1975). Early Greek Thinking. Francisco Harper: Publisher.
32
Jaeger, W. (1933-1947). Paideia,die Formung des griechischen Menschen, German: Paideia The Ideals of Greel Culture.
33
Jaeger, W. (1947). The Theology of the Early Greek. Oxford: Publisher.
34
Lassalle, F. (1858). Die Philosophie Herakleitos des Dunklen Von Ephesos. Berlin Publiisher.
35
Miller, Ed.L.(1981). The Logos of Heraclitus. The Harvard Theological Review. Cambridge: University of Cambridge.
36
Marcovich, M. (1967). Heraclitus. Merida Venezuela University.
37
Wheelright, Ph. (1964). Heraclitus. New York: Atheneum.
38
www.mashreghnews.ir. Accessed 7/6/2016
39
www.si.edu. Accessed 1/6/2015
40
ORIGINAL_ARTICLE
چشمه علی دامغان و علل تقدس آن
توجه به عناصر طبیعی به دلیل نقشی که این عناصر در زندگی بشر داشتهاند در بسیاری از فرهنگهای کهن منجمله ایران مرسوم بوده است. اهمیت این موضوع تا حدی بوده که در نظر ایشان برخی از این عناصر مقدس بوده و برای آن مراسم و آیینهایی به جا میآوردند. آب یکی از این عناصر طبیعی است که شکلگیری شهرها و توسعه تمدن بشری از دیرباز وابسته به آن بوده و هست. هر جا با تمدن شهری برجای مانده از زمانهای دور روبرو میشویم، بدون شک در حوالی آن ردپای چشمه، رود یا رودهایی مشاهده میشود. این عنصر طبیعی در پهنه جغرافیایی ایرانزمین به دلیل قرارگیری در اقلیم گرم و خشک اهمیتی دوچندان یافته و معضل کمآبی باعث میشود طیف وسیعی از باورهای مقدس ایرانیان به حفاظت از آب و جلوگیری از آلوده کردن آن اختصاص داشته باشد. از همین روست که در جای جای ایران، علیالخصوص در فلات مرکزی با آبهایی مقدس مواجه میشویم. آبهای مقدسی که چشمههای مقدس، دریاچههای مقدس، قناتهای مقدس را در بر میگیرد. آبهای مقدسی که به وجود آورندگان آنها یا صاحبان آنها پیامبران، امامان و ائمه اطهار هستند. چشمه علی شهر دامغان ، به عنوان سرچشمه تنها رودخانه دایمی شهر که آب آن از چشمههای کف دریاچه و از کوه – تپه آب ده شمال آن سرچشمه میگیرد، نمونهای است از این فضاهای مقدس که قدمت آن به پیش از اسلام میرسد. این مکان در نظر ساکنین مقدس بوده و مردم به ریشه چنار 1000 ساله کنار چشمه دخیل میبندند. طبق بررسی شواهد و مستندات موجود در کتب تاریخی، حفاریهای انجام شده و مشاهدات عینی صورت گرفته توسط نگارنده علت تقدس این مکان باید به واسطه حضور آب مقدسی باشد که از دل کوه خارج میشود. شاید این مکان نیایشگاهی مهری بوده باشد برای پرستش الهه مهر و ناهید در کنار آب : سهگانه آب، درخت، کوه.
http://www.bagh-sj.com/article_40387_3c78acf432e695ef13524ccbecabab66.pdf
2016-12-01
57
66
چشمه علی دامغان
کوه
درخت
چشمه مقدس
اناهیتا
سیده پروانه
غضنفری
pa.ghazanfari@gmail.com
1
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران. نویسنده مسئول
LEAD_AUTHOR
میترا
کریمی
mitrakarimi.m@gmail.com
2
کارشناس ارشد معماری، سازمان نوسازی شهر تهران.
AUTHOR
افشارفر، ناصر. 1370. باستانشناسی و تاریخ هزارههای تاریک دامغان. تهران : انتشارات پارینه.
1
بهار، مهرداد. 1377. از اسطوره تا تاریخ. چاپ دوم. تهران : نشر چشمه.
2
بهار، مهرداد. 1376. پژوهشی در اساطیر ایران. چاپ دوم. تهران : نشر آگه.
3
بهار، مهرداد. 1376. جستاری چند در فرهنگ ایران. چاپ سوم. تهران : فکر روز.
4
بنی اسدی، علی. 1374. سیمای استان سمنان، جلد 1؛ جغرافیا تاریخ و جغرافیای طبیعی. سمنان : دفتر امور اجتماعی و انتخابات استان سمنان.
5
نقیزاده، حسن. 1382. مشخصههای آب در فرهنگ ایرانی و تأثیر آن بر شکلگیری فضای زیست. مجله محیطشناسی، (32) : 92-71.
6
جوادی، شهره. 1386. اماکن مقدس در ارتباط با طبیعت (آب، درخت و کوه). باغ نظر، (18) : 22-12.
7
جوادی، شهره و عرب سلغار، ندا. 1392. تجلی قداست آب در آرامگاه سعدی شیراز. مجله باغ نظر، (26) : 22-13.
8
حقیقت، عبدالرفیع. 1362. تاریخ قومس. تهران : چاپ کیان.
9
خسروی، محمدباقر. 1378. آب در فرهنگ هنر و معماری ایرانی. فصلنامه هنر، (42) : 120-112.
10
شهرزادی، رستم. 1375. موبد رستم. مجله وهومن، (10) : 51-46.
11
صداقت کیش، جمشید. 1382. قناتهای مقدس ایران. کتاب ماه هنر، (57و58) : 42-34.
12
طاهریا، محمدعلی. 1347. دامغان پایتخت 6000 ساله. اولین نشریه شورای جشن شاهنشاهی شهرستان دامغان، (1) : 20-11 .
13
عدل، شهریار. 1378. شرحی بر جغرافیای تاریخی دامغان. ت : کریمی، اصغر. مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، جلد4. تهران : سازمان میراث فرهنگی کشور .
14
کشاورز دامغانی، علیاصغر. 1370. تاریخ و جغرافیای دامغان. تهران : هیرمند.
15
کعبیپور، محبوبه. 1383. بررسی تاریخی عناصر چهارگانه در دوران باستان ایران و نمودهای آن در دوره هخامنشی. مقالات اولین هماندیشی هنر و عناصر طبیعت. تهران : فرهنگستان هنر.
16
کیانی، یوسف. 1368. شهرهای ایران. تهران : جهاد دانشگاهی.
17
محمد باری،آفاق و حامد هاشمی. 1376. مجموعه مقالات دومین اجلاس بینالمللی جاده ابریشم. تهران : دبیرخانه دومین اجلاس بینالمللی جاده ابریشم.
18
موسسه علمی و فرهنگی نشر فضا. 1365. بناها و شهر دامغان.تهران : نشر فضا.
19
میرشکرایی، محمد. 1382. انسان و آب در ایران. کتاب ماه هنر،
20
میرشکرایی، محمد. 1382. خضر در باورهای عامیانه، کتاب ماه هنر، (55و56) : 42-28.
21
میرشکرایی، محمد. 1382. فرهنگ و آداب. کتاب ماه هنر، (57 و 58) : 3.
22
هنیلز، جان. 1368. شناخت اساطیر ایران. ت : آموزگار، ژاله و تفضلی، احمد. چاپ اول. تهران : چشمه.
23
ORIGINAL_ARTICLE
پیوندهای هنر و سیاست در عصر قاجار و پیامدهایآن
در بررسی تاریخ هنر عصر قاجار افزون بر عناصر زیباییشناختی آن، فرایندهای اجتماعی، تاریخی و سیاسی مؤثر در شکلگیری این آثار نیز باید مد نظر قرار گیرند. اینگونه بررسیها به هیچ وجه از ارزش آثار هنری نمیکاهد، بلکه سهم عناصر فرازیباشناختی را در آثار هنری نشان میدهد. شواهد تاریخی عصر قاجار نمودهایی از تأثیر سیاست در هنر این دوران به ویژه سیاستگذاریهای نخبگان حکومتی1 را بر ما آشکار میسازد. عناوین مناصب دولتی، فرامین، اعلانها، بخشنامههای حکومتی و مضامین سیاسی آثار هنری شاهد این مدعاست. در نیمة دوم حکومت قاجاریه، رشد اندیشههای نوگرایی، فضایِ گفتمانی تازهای را پدید آورد که این تحول گفتمانی تأثیر بسزایی در ظهور سبکهای هنری و پیدایی سبکهای تلفیقی داشت. توجه به تعاملات هنر و سیاست و تحلیل عوامل مؤثر در شکلگیری آثار هنری از جمله موضوعاتی است که کمتر مورد توجه پژوهشگران این حوزه قرار گرفته؛ به طوری که در میان عوامل تأثیرگذار بر خلق آثار هنری، سیاستگذاریهای حاکمیت نقش تعیینکنندهای را ایفا کرده است. دو پرسش اساسی که مقالة حاضر در راستای پاسخگویی به آن شکل گرفته، چگونگی مناسبات هنر و سیاست در عصر قاجار و عوامل مؤثر بر این مناسبات است. مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، نحوة برخورد نخبگان حکومتی با هنرمندان، آثار هنری و پیامدهای ناشی از آن را مورد بررسی قرار دهد. این نوشتار نیز در بُعد نظری از مناسبات دانش و قدرت در اندیشه میشل فوکو الهام گرفته است. لذا بنا بر نظریه و دیدگاه فوکو در مناسبات دانش و قدرت، روابط هنر و سیاست مورد تحلیل واقع شده است. دستاوردهای این پژوهش نشانگر تعاملات سیاست و هنر در قالب حمایتهای سیاست از هنر و در مواردی نیز تقابل هنر و سیاست است که نمودهای این تقابل را در مضامین انتقادی آثار هنری میتوان یافت.
http://www.bagh-sj.com/article_40389_1494110bd90400a1546b1f81ae9eb329.pdf
2016-12-01
67
78
هنر
قاجار
فتحعلیشاه
ناصرالدینشاه
سیاست
زهرا
علیزاده بیرجندی
zalizadehbirjandi@gmail.ac.ir
1
دکتری تاریخ. دانشیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند. نویسنده مسئول
LEAD_AUTHOR
اکرم
ناصری
akram.naseri@stu.um.ac.ir
2
پژوهشگر دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام. دانشگاه فردوسی مشهد.
AUTHOR
آیتالهی، حبیب. 1380. کتاب ایران : تاریخ هنر. تهران : انتشارات بینالمللی الهدی.
1
آیتی، حبیبالله. 1380. تاریخ هنر. تهران : انتشارات بینالمللی الهدی.
2
استوار، هوشنگ. 1381. موسیقی معاصر و غرب زده های ایران. در : نی نوا؛ موسیقی ایران (مجموعه مقالات) به کوشش هوشنگ استوار و دیگران، تهران : وزارت فرهنگ و ارشاد.
3
اسکارچا، جان روبرتو. 1384. هنر صفوی، زند، قاجار. یعقوب آژند، مولی. تهران : چاپ دوم.
4
اسمارت، بری. 1385. میشل فوکو. ت : حسن چاووشیان و لیلا جوافشانی. تهران : اختران.
5
اعتمادالسلطنه، محمد حسن خان. 1374. تاریخ منتظم ناصری. تهران : دنیای کتاب.
6
اعتمادالسلطنه، محمد حسن خان. 1380. ماثر و الآثار، چهل سال تاریخ ایران. ت : ایرج افشار، تهران : اساطیر.
7
اعتمادالسلطنه، محمد حسن خان. 1367. مرآت البلدان. تصحیح عبدالحسین نوایی و میر هاشم محدث، تهران : مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
8
اعتماد السلطنه، محمد حسن خان. 1350. روزنامة خاطرات. تهران : امیرکبیر.
9
افشار اصل، مهدی و محمد باقر خسروی. 1378. معماری ایران در دورة قاجار. فصلنامه هنر، (36) : 137-120.
10
امانت، عباس. 1383. قبله عالم، ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران. ت : حسن کامشاد، تهران : نشر مهرگان.
11
براون، ادوارد. 1387. یک سال در میان ایران. ت : مانی صالحی علامه. تهران : نشر اختران.
12
پاکباز، رویین، 1378. هنر معاصر ایران. فصلنامه طاووس، (1) : 27-23.
13
پاکروان، امینه. 1348. آقا محمد قاجار. ت : جهانگیر افکاری. تهران : زواره.
14
پناهی سمنانی، محمد احمد. 1376. فتحعلیشاه قاجار. تهران : نمونه.
15
پولاک، ادوارد. 1361. سفرنامه پولاک. ت : کیکاووس جهانداری. تهران : خوارزمی.
16
جکسن، ابراهم.و. 1369. سفرنامه جکسن. ت : منوچهر امیری و فریدون بدرهای. تهران : خوارزمی.
17
جنکینز، کیت. 1384. باز اندیشی تاریخ. ت : ساغر صادقیان. تهران : نشر مرکز.
18
چیتسازیان، امیر و دیگران. 1391. تأثیر سیاست در هنر پیکره نگاری دوره قاجار. فصلنامه مطالعات ایرانی، (21) : 90-69.
19
حقیقت، عبدالرفیع. 1384. تاریخ هنرهای ملی و هنرمندان ایرانی (از مانی تا کمالالملک) تهران : کومش.
20
حقیقی، شاهرخ. 1379. گذار از مدرنیته؟ نیچه، فوکو، لیوتار، دریدا. تهران : آگاه.
21
درودگر، قاسم. 1382. بررسی ارزشهای هنری معماری دوران قاجار. معماری و شهرسازی، (71-70) : 19-14.
22
دریفوس هیوبرت، پل رابینو. 1376. میشل فوکو فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک. ت : حسین بشیریه. تهران : نشر نی.
23
دوسرسی، کنت. 1362. سفارت فوق العاده دوسرسی. ت : احسان اشراقی. تهران : مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه مشهد.
24
دیالافوا، مادام. 1361. سفرنامه دیالافوا. ت : بهرام فرهوشی، تهران : کتابفروشی خیام.
25
دیبا، لیلا. 1378. تصویر قدرت و قدرت تصویر. مجله ایران نامه، (67) : 452-423.
26
زرینکوب، عبدالحسین. 1375. روزگاران. تهران : سخن.
27
رضازاده ملک، رحیم. 1354. سوسمار الدوله. تهران : دنیا.
28
ریتزر، جورج. 1379. نظریههای جامعهشناسی در دوران معاصر. ت : محسن ثلاثی. تهران : انتشارات علمی.
29
سپهر، محمدتقی. 1377. ناسخ التواریخ. به اهتمام جمشید کیانفر. تهران : اساطیر.
30
سرنا، کارلا. 1362. سفرنامه کارلاسرنا. ت : علی اصغر سعیدی. تهران : زوار.
31
سودآور، ابوالعلاء. 1380. هنر دربارهای ایرانی. ت : ناهید شمیرانی. تهران : کارنگ.
32
طهماسبپور، محمدرضا. 1381. ناصرالدین شاه عکاس : پیرامون عکاسی ایران. تهران : نشر تاریخ ایران.
33
ضمیران، محمد. 1387. میشل فوکو : دانش و قدرت. تهران : هرمس.
34
علیزاده بیرجندی، زهرا. 1387. ناصرالدینشاه و گفتمان تجدد. پایاننامه دکتری. تهران : دانشگاه الزهرا.
35
غریبپور، بهروز. 1384. تئاتر در ایران. تهران : پژوهشهای فرهنگی.
36
فلاحزاده، مجید. 1383. تاریخ اجتماعی- سیاسی تئاتر در ایران. تهران : پژواک کیوان.
37
فلاندن، اوژن. 2536. سفرنامه اوژن فلاندن به ایران. ت : حسین نورصادقی. تهران : اشراقی.
38
فلور؛ ویلم و دیگران. 1381. نقاشی و نقاشان دوره قاجار. ت : یعقوب آژند. تهران : ایل شاهسون بغدادی.
39
فوکو، میشل. 1383. اراده به دانستن. ت : نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران : نشر نی.
40
فولادوند، عزت الله. 1376. خرد در سیاست. تهران : طرح نو.
41
فووریه. بیتا. سه سال در دربار ایران. ت : عباس اقبال آشتیانی. تهران : دنیای کتاب.
42
قبادیان، وحید. 1385. معماری در دارالخلافه ناصری. تهران : پشوتن.
43
قلیپور، آرین. 1388. جامعه شناسی سازمانها- رویکرد به سازمان جامعهشناختی و مدیریت. تهران : سمت.
44
کرزن، جورج ناتانیل. 1380. ایران و قضیه ایران. ت : غلامعلی وحید مازندرانی. تهران : انتشارات علمی و فرهنگی.
45
کوزر، لیوئیس. 1386. زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی. ت : محسن ثلاثی. تهران : انتشارات علمی.
46
کوهستانینژاد، مسعود. 1384. موسیقی در عصر مشروطه. تهران : مهرنامگ.
47
گلمحمدی، حسن. 1370. دیوان کامل فتحعلی شاه قاجار. تهران : اطلس.
48
گودرزی، مرتضی. 1384. تاریخ نقاشی ایران : از آغاز تا عصر حاضر. تهران : سمت.
49
گودرزی، مرتضی. 1380. جست و جوی هویت در نقاشی معاصر ایران. تهران : انتشارات علمی و فرهنگی.
50
محمدزاده، مهدی. 1386. نشانهای مصور و تقدس قدرت در عصر قاجار. گلستانهنر، (8) : 68-61.
51
مستوفی، عبدالله. 1371. شرح زندگانی من. تهران : زوار.
52
معیر الممالک، دوستعلیخان. 1361. یادداشتهایی از زندگانی خصوصی ناصرالدینشاه. تهران : نشر تاریخ ایران.
53
هدایت. رضا قلی خان. 1385. تاریخ روضه الصفای ناصری. تصحیح جمشید کیانفر. تهران : اساطیر.
54
یاوری، حسین. 1388. سیری در هنر و معماری ایران. تهران : سیمای دانش.
55
یاوری، حسین. 1363. معماری ایران. به کوشش آسیه جوادی. تهران : خوشه.
56
Ekhtiar, M. (2001).Nasiraldin shah the dar al funun: the8th evolutionofan institution. Iranian studies, (58,N1-4): 53-163.
57
ORIGINAL_ARTICLE
معماری و موسیقی تعلیمی در زورخانه
زورخانه به عنوان پدیدهای استوار، از فرهنگ ایرانی-اسلامی است که واجد ویژگیهایی تعلیمی سنّتهای پیشینیان ماست. ویژگیهایی که اندیشه کلنگر پیشینیان بدان شکل داده و تحت عنوان یک کل واحد به اجزای آن وحدت بخشیده است. در بستر ذهن کلنگر مردمان ایرانزمین، تمام عناصر سازنده در یک پدیده به دنبال تحقق هدفی بوده است. معماری و موسیقی به عنوان دو عنصر عینی و ذهنی که در دو سر طیف پدیده زورخانه قرار میگیرند، گواهی بر این مدعاست که زورخانه برای تعلیم و آموزش خوی پهلوانی و منش انسانی شکل گرفته است. مسئلة این تحقیق، یافتن آن نگاه آموزشی مشترک در دو عنصر عینی (معماری) و ذهنی (موسیقی) زورخانه است. براساس یافتههای این تحقیق : معماری و موسیقی زورخانه با هرچه سادهتر شدن و نزدیکشدن به زندگی مردم، دوری از تفنّن و پیچیدگیهای تخصصی و تمسّک به اصولی ساده و سهلالوصول نخست به دنبال نشاندن مردم پای سخن خود و دوم نشاندن سخن خود در ذهن آنهاست. اجزاء معمارانه و موسیقایی در این فضا به گونهای انتخاب شدهاند که فرد به راحتی میتواند آن را بسازد یا در ذهن بسپارد. نفوذپذیری، سادگی و مردمواری از ویژگیهایی است که هدف سازندگان و پدیدآورندگان پدیدهای با نام زورخانه را محقق میساخته است و همگی در معماری و موسیقی زورخانه متجلّی است. روش تحقیق پیش رو کیفی و با جمعآوری اطلاعات به شیوههای میدانی و کتابخانهای در جستجوی مصادیقی از دو عنصر معماری و موسیقی انجام شده است. در پایان با روش تحلیل محتوا و مقایسه محتوایی دادههای حاصل از تحلیل اطلاعات به دست آمده، به تناظر بین این دو عنصر پرداخته شده است.
http://www.bagh-sj.com/article_40390_a0f4863e83453273f480a360972256df.pdf
2016-12-01
79
88
زورخانه
معماری
موسیقی
رویکرد کلنگر
تعلیمی
سیدسبحان
افسریان
sobhan_afsarian@yahoo.com
1
کارشناس ارشد موسیقی.
AUTHOR
آقاجانی، حسین و جلال کمالی، اسما. 1391. بررسی مردم شناختی ورزش باستانی (زورخانهای) در شهر کرمان. دانش بومی. (2): 30.
1
آزادهفر، محمدرضا. 1394. مبانی آفرینش ملودی در آهنگسازی. در دست انتشار.
2
اخگر، مجید. 1390. فانی و باقی: درآمدی انتقادی بر مطالعه نقاشی ایرانی. تهران : حرفههنرمند.
3
الهی، صدرالدین. 1373. نگاهی به سنّتی کهن: زورخانه، ایرانشناسی، سال ششم،745-726.
4
انصافپور، غلامرضا. 1386. تاریخ و فرهنگ زورخانه، تهران : اختران.
5
بهار، مهرداد. 1390 . آیین مهر و ورزش باستانی ایران (مقایسه زورخانهها و نیایشگاههای مهری)، حافظ، (88) : 16-12.
6
پرتو بیضایی کاشانی، حسین . 1382. تاریخ ورزش باستانی ایران (زورخانه). تهران : زوار.
7
تموّلی، مهدی. 1391. آموزش مرشدی. تهران : سفیر اردهال.
8
رستگار فسایی، منصور. 1373. انواع شعر فارسی، چاپ اول. تهران : انتشارات نوید شیراز.
9
روشار، فیلیپ. 1383. هویت زورخانه. ت : امیر توفیقی. گفتگو، (42) : 75-74.
10
شمیسا، سیروس. 1381. انواع ادبی. ویرایش سوم، چاپ نهم، تهران : انتشارات فردوس.
11
صدیق ایمانی، مصطفی. 1387. آیین جوانمردی زورخانه و ورزش باستانی در روند تاریخ. کتاب ماه هنر، (121) : 57-42.
12
طلوع کیان، فرهاد. 1389. آموزش ورزش زورخانهای (تاریخچه، فرهنگ، آداب، مکان، ابزار، عملیات و فوائد جسمانی ورزش پهلوانی) چاپ اول. تهران : سفیر اردهال.
13
عناصری، جابر. 1383. تأثیر تشیع بر ابنیه، اماکن و زیارتگاههای مذهبی ایران. شیعه شناسی. 2(7): 11.
14
فلامکی، منصور. 1387. معماری و موسیقی. تهران : نشر فضا.
15
کاظمینی، کاظم. 1343. نقش پهلوانی و نهضت عیاری در تاریخ اجتماعی و حیات سیاسی ملت ایران : تعریف زورخانه و تحلیل ورزش باستانی. تهران : چاپخانه بانک ملی ایران.
16
گودرزی، محمود. 1383. سیر تطور ورزش باستانی و زورخانه در ایران، حرکت، (22)،170-150.
17
مصطفی، صدیق. 1353. گود مقدس-پیدایش زورخانه- هنر و مردم، 145: 9.
18
نجفی تهرانی، فرامرز و اسدالله حجازی. 1370. ریتمهایورزشی (ریتمهایزورخانهای)، تهران : پارت.
19
وحیدیان کامیار، تقی. 1374. وزن و قافیه شعر فارسی. تهران : مرکز نشر دانشگاه.
20
ORIGINAL_ARTICLE
قدرت و مقاومت در بازنمایی پیکره زن در آثار اعضای انجمن هنرمندان نقاش ایران
تعاریف متعدد از "قدرت"، دو رویکرد متفاوت برای آن در نظر میگیرد، رویکردی جهتدار و از بالا به پایین که در آن فاعل قدرت، عامل اعمال آن بر مفعول قدرت بوده و در مقابل، رویکرد فوکویی قدرت است که فاقد جهت بوده و سوژه در یکزمان میتواند فاعل و مفعول قدرت باشد. در این رویکرد، راه برای مقاومت در برابر قدرت باز است و این شکل از قدرت، شکلدهنده زندگی انسانی خواهد بود. در اعمال قدرت بهویژه قدرت جنسیتی میتوان از ابزار متعددی بهره گرفت، یکی از این ابزارهای بسیار قوی، نگاه است. تئوریهای خیرهنگری که به بررسی چگونگی اعمال قدرت بهویژه قدرت مردانه بر پیکره زن میپردازند، بامطالعه نگاه خیره به ویژه نگاه خیره مردانه لذتجویانه، راهی برای چگونگی بیان قدرت در آثار بصری و تجسمی ایجاد میکنند. در این پژوهش، نگارندگان با استفاده از تئوری "نگاهِ خیره" و در نظر گرفتن رویکرد فوکویی قدرت، ضمن گردآوری اطلاعات اسنادی به تحلیل محتوا با کمک منابع دیجیتال متکی بر شیوههای کمی و کیفی پرداختهاند، تا با بررسی پیکرههای زن بازنماییشده در آثار اعضای انجمن هنرمندان نقاش ایران و مطالعه نگاه خیره در آثار، تحلیل چگونگی اعمال قدرت در بازنمایی پیکره زن انجام شود. هدف این پژوهش، پاسخ به پرسش اصلی چگونگی اعمال قدرت در بازنمایی پیکره زن در آثار نقاشی و نیز بررسی چگونگی بازنمایی زن در موقعیت قدرت و ارتباط آن با نگاه این پیکره به مخاطب است. بر مبنای فرضیه پژوهش، هنرمند نقاش با مقاومت در برابر سلطه نهاد قدرت ناظر، با دلایل فرهنگی و مذهبی با استفاده از تکنیکهای تجسمی از سوژهکردن زن در برابر کلیشههای قدرت جنسیتی امتناع کرده است. در این پژوهش با مطالعه انواع نگاه خیره مطرح شده از سوی چندلر، در بازنمایی پیکره زن، ارتباط عوامل تجسمی، نگاه و قدرت و مقاومت بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد، هنرمند نقاش، زن بازنمایی شده را به عنوان موجودی منفعل و تحت سیطره به تصویر نکشیده است، به این معنا که زن، سوژه کنشِ در معرض نگاه قرار گرفتن واقع نمیشود. در رویکردی که با مسئله مقاومت مطرح شده از سوی فوکو در روابط قدرت منطبق است، زن با بازگرداندن نگاه، به ویژه نگاه خیره به سوی مخاطب، در جایگاهِ فاعلِ قدرت قرار میگیرد. در این بازنمایی، هنرمند از کلیه عوامل و مبانی تجسمی بهره گرفته و به خصوص با قرار دادن زن در زاویه دید همتراز با خود و مخاطب، او را در موقعیت قدرتی برابر قرار میدهد. اما رابطه هنرمند و مخاطب رابطه رایج قدرت است، مخاطب فرصتی برای اعمال قدرت بر هنرمند نداشته و این هنرمند است که با مهارت فنی خود، بیننده را به چگونه دیدن هدایت میکند. ممانعتهای فرهنگی که متأثر از فرهنگ اجتماعی و مذهبی هنرمند است، از احساسات بصری لذتجویانه تأثیر بیشتری ایجاد میکند و باعث میشود علیرغم اینکه هنرمند، زن را اغلب بدون پوشش سر بازنمایی میکند، با نهاد قدرت فرهنگی، اجتماعی، سیاسی ناظر بر فعالیت انجمن نقاشان همراستا شده و از نمایش زن برهنه به عنوان سوژه نگاه لذتجویانه امتناع ورزد.
http://www.bagh-sj.com/article_40391_586906be65aa90a34782387324255753.pdf
2016-12-01
89
104
قدرت
نگاه خیره
نقاشی معاصر
انجمن هنرمندان نقاش ایران
گیتا
مصباح
gitamesbah@alzahra.ac.ir
1
دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.
AUTHOR
زهرا
رهبرنیا
z.rahbarnia@gmail.com
2
دکتری پژوهش هنر. دانشیار دانشگاه الزهرا، تهران، ایران. نویسنده مسئول
LEAD_AUTHOR
حافظنیا، محمدرضا. 1380. مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران : سمت.
1
راودراد، اعظم.، مریدی، محمدرضا و تقیزادگان، معصومه. 1389. تحلیلی بر بازنمایی زن در نقاشی معاصر ایران. پژوهش زنان، 8 (1) :
2
سجودی، فرزان و طباطبایی یزدی، لیلا. 1393. ایدئولوژی جنسیتی بصری در آثار نقاشان زن و مرد با موضوع پرتره زنان در شش دهة گذشته در ایران. جامعه شناسی هنر و ادبیات، 6 (2) : 211-187.
3
صدقی، مهرداد. 1389. تحلیل عوامل و عناصر مؤثر در تأثیرگذاری پیام در تصویرسازی. رساله دکتری پژوهش هنر. تهران : دانشگاه تربیت مدرس.
4
قهرمانی، مریم. 1393. ترجمه و تحلیل انتقادی گفتمان : رویکرد نشانهشناختی. تهران : علم.
5
Argyle, M. (1975). Bodily Communication. Revised edition. New York: Routledge.
6
Association of Iranian Painters (AIP). (2014-2015). Available From: http:// www.iranpainters.com/sn/members/lang/fa (Accessed 1 September 2014)
7
Berger, J. (1972). Ways of seeing. Revised edition. London Penguin, Books Limited.
8
Chandler, D. (1998). Notes on the Gaze, Available from: http://www.visual-memory.co.uk/daniel/Documents/gaze (Accessed 25 September 2014)
9
Coward, R. (2001). The look in Reading Images, Readers in cultural criticism. New York: Palgrave.
10
Evans, C. & Gamman, L. (2005). The Gaze Revisited, or Reviewing Queer Viewing in A Queer Romance. Lesbians, Gay Men, and Popular Culture. Editors: Burston, P. & Burston, N. Richardson, C. London & New York: Routledge.
11
Foucault, M. Faubion, J. D. (2000). The subject and Power in Power. Transated from French by Hurley, R. et al. New York: New Press.
12
Glancy, J. A. (1995). The accused: Susanna and her Readers in Feminist Companion to Esther, Judith, and Susanna. Editor: Brenner, A. UK: A&C Black.
13
Korsmeyer, C. (2004). Gender and Aesthetics: An Introduction. New York: Routledge.
14
Lutz, C. & Collins, J. (1994). The Photograph as an Intersection of Gazes: The Example of National Geographic. In Visualizing Theory. Edited by Taylor, L. New York: Routledge.
15
Mast, G. & Cohen, M. (1985). Film theory and criticism: introductory readings. New York: Oxford University Press.
16
McQuillan, M. (Editor). (2000). The Narrative Reader. London and New York: Routledge.
17
Meyrowitz, J. (1985). No Sense of Place: The Impact of Electronic Media on Social Behavior. New York: Oxford University Press.
18
Mulvey, L. (1975). Visual pleasure and narrative cinema. Screen (Oxford Journals), 16 (3): 6–18.
19
Roberts, H. E. (1998). Encyclopedia of Comparative Iconography: Themes Depicted in Works of Art. Revised edition. New York and London: Routledge.
20
Schroeder, J. E. (1998). Consuming representation: A visual approach to consumer research. In Representing consumers: Voices, views and visions. Editor Stern, B. London and New York: Routledge.
21
Tong, R. (2009). Feminist thought a comprehensive introduction. 3rd edition. Boulder, CO: Westview Press.
22