پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
4
8
2007
11
01
شهرسازی، حقوق عمومی و خصوصی در دوران معاصر (نسبت ها، نظام ها و چالش ها)
3
11
FA
محمدصابر
باقریان
ms_bagheryan@yahoo.com
مبحث حقوق عمومی و حقوق خصوصی بر پایه نظام بخشی به مناسبات دولت و مردم، تنظیم شده که حوزه های اقتدار و اختیار مشروع آنها را به دست میدهد. این دو بخش از حقوق در نظام های سیاسی مختلف بر حسب جایگاه و نقش دولت و مردم از نسبت های متفاوتی برخوردار میشود. این نسبت ها نیز به نوبه خود بر نظام شهر و شهرسازی تأثیر مستقیم داشته و داده های آن را در فرآیند تهیه، تدوین و اجرای طرح ها و برنامه ها بر حسب منابع و منافع گروه های ذیربط و ذینفع، متفاوت میسازد.
دوران معاصر کشور با دو نظام سیاسی مختلف، این نسبت ها را به گونه متفاوت به دست داده است. تفاوت در این نسبت ها در دیروز به نوبه خود نظام شهرسازی را تحت تأثیر مسائلی قرار داده که برآیند آن به چالش هایی در امروز، منجر شده است. در این مقاله، موضوع مورد پژوهش از سه منظر مورد کنکاش قرار گرفته است :
- نخست : بحث نسبت هاست که در آن نسبت حقوق عمومی و خصوصی با یکدیگر و با شهرسازی در حوزه نظریه مورد بررسی قرار میگیرد.
- دوم : بحث نظام هاست که نسبت های بررسی شده در چارچوب نظام های سیاسی معاصر مورد بازخوانی قرار میگیرد.
- سوم : بحث چالش هاست که برآیند نسبت ها در نظام های معاصر بوده و در حوزه شهر و شهرسازی مورد بازشناسی قرار میگیرد.
حقوق عمومی و خصوصی,منابع و منافع,گروه های ذیربط و ذینفع,دولت و مردم,رشد و توسعه,نظام شهرسازی
http://www.bagh-sj.com/article_55.html
http://www.bagh-sj.com/article_55_7cde4d5b47066c8792bc2f55d1be798d.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
4
8
2007
11
01
اماکن مقدس در ارتباط با طبیعت (آب، درخت و کوه)
12
22
FA
شهره
جوادی
استادیار گروه مطالعات عالی هنر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
shohreh.javadi@gmail.com
توجه به طبیعت و گرامیداشت مظاهر آن همچون آتش، آب، گیاه، خورشید، ماه و ستارگان از گذشته های دور مرسوم بوده است. درباورهای اسطوره ای ایرانیان باستان آب، گیاه، ماه و خورشید از نمادهای اَناهیتا و مهر بوده اند. مهر مظهر نور و فروغ خورشید که پرستش او در کنار آب انجام می شده و هم چنین نیایش اَناهیتا ایزدبانوی آبها و باروری و حاصلخیزی در ارتباط با آب و گیاه بوده است. <br /> اغلب نیایشگاههای ایزدان مهر و ماه (میترا و اَناهیتا) در جوار کوه، چشمه و درخت مقدس بر پا می شده است. از این جمله می توان به چارتاقی ها اشاره کرد که برخی به آتشکده یا اماکن مقدس دیگر تبدیل شده اند
چشمه,کوه,درخت,مهر,اَناهیتا,چارتاقی,آیین,آتشکده,نیاسر
http://www.bagh-sj.com/article_62.html
http://www.bagh-sj.com/article_62_7166945166a5ddccb6d8a2a03a97562f.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
4
8
2007
11
01
پژوهشی پیرامون پیشینة جلوه های بصری نور در نگارگری*
23
34
FA
فتانه
جلال کمالی
یکی از عناصر زیبایی شناسی در آثار نگارگری ایران، علاوه بر ترکیبات حیرت انگیز ومسحورکننده رنگ و تقسیمات هندسی مکان و اشکال، نور است. همان طور که در صور نگارین نقاشی ایرانی مشاهده می شود، سطوح دو بعدی رنگین فاقد سایه و سایه روشن، حاکی از تصویر فاقد منبع نور واحد است. عدم حضور سایه در این آثار نشان می دهد که نوری فراگیر و بسیط سراسر تصویر را فرا گرفته است. تصویر، جهانی مملو از نور را افتتاح کرده است. دیدگاه نگارگر ایرانی همواره از نظریه غلبه نور بر تاریکی و ظلمت، تبعیت می کند. در نگارگری ایرانی- اسلامی، این منظر معطوف به کلام الهی است که در سوره نور فرموده است : الله نور السموات و الارض.
با بررسی پیشینه رویکرد ایرانیان قدیم به نور، پیوستگی زنجیرواری بین اندیشه های نگارگر مسلمان ایرانی با تفکرات و آیین های دینی قبل از اسلام همچون حکمت مزدایی (حکمت فهلوی) و اندیشه های مانی پیامبر، مشاهده می شود. تداوم این نگرش را در فلسفه و تفکر بعد از اسلام نیز می توان مشاهده کرد.
نور,خوارنه,عالم مثال,نگارگری ایرانی- اسلامی,سهروردی,انوار رنگی,کاربرد طلا
http://www.bagh-sj.com/article_61.html
http://www.bagh-sj.com/article_61_7b629b3ed748a667ac64fd3c18bba267.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
4
8
2007
11
01
نگاهی اجمالی به رویکرد میان طبیعت و معماری
35
47
FA
مهدی
خاک زند
khakzand@ut.ac.ir
امیراحمد
احمدی
طبیعت دستاورد بهترین معمار یعنی خداوندگار است و اغلب برای معماران بهترین سرچشمه الهام بوده است. بشر در طول تاریخ از هنگامی که سرپناه، مسکن، محل زیست، محل کار و یا هر نوع فضایی را ساخته و مورد بهره برداری قرار داده، همیشه عوامل طبیعی در این ساختار یک اصل مهم و اساسی برای او بوده اند. معماری انسان در این دوران تاریخی آگاهانه دو موضوع فرم و عملکرد را آشکارا دربرداشته است.
به کارگیری فرم های طبیعی در معماری، نشانه گرایش انسان به آثار خلقت و تأثیرات آن است. از سوی دیگر فرم های طبیعت در گذشته از نقش مؤثرشان چه در زمینه عملکردی و چه در باب زیبایی، از احترام و تقدس در فرهنگ ها و اقوام ملل مختلف بر خوردار بوده اند. به عنوان مثال حیوانات و پرندگان در کشورهای مختلف و در آیین ها و جوامع گوناگون بنابه گذشته فرهنگی آنها، هر یک تقدسی خاص داشته ند. به گفته پل کله نویسنده و نقاش سوییسی (1879-1940)، ارتباط با طبیعت ضروری ترین شرط برای هنرمند است. هنرمند انسان است : او خود طبیعت است، بخشی از طبیعت است و در میان فضای طبیعی.
طبیعت در بسیاری از راهبردهای منتهی به خلاقیت معماری تأثیر میگذارد. طبیعت همیشه در همه جا حاضر و طبقهبندی ناپذیر و به مثابه ابزاری بسیار قدرتمند برای الهام بخشی، است. حضور آن در استعاره، تقلید، تغییرپذیری فرم و نیز در مصالح معماری آشکار است.
طبیعت,معماری,معماری منظر,معماری ارگانیک,هندسه طبیعت,نظریه آشوب و فرکتال
http://www.bagh-sj.com/article_57.html
http://www.bagh-sj.com/article_57_b316c9bd031acb8fcbe5801a88291e31.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
4
8
2007
11
01
شکل گیری بوستان های شهری معاصر در گذر ازمفهوم باغ به پارک
با محوریت تجارب تهران
48
58
FA
مهرداد
سلطانی
m_soltani@znu.ac.ir
پارک ها به عنوان عمده ترین فضای سبز شهری نقش بسیار مهمی در زندگی اجتماعی و مراودات فرهنگی شهرنشینان دارند. این نوشتار در پی چگونگی راه یابی این فضا در ساختار شهرهای کشور و نسبت آن با باغ، که مفهومی شناخته شده و عمیق در فرهنگ ایرانی است، می باشد. بدین منظور تحولاتی که از ورود واژه پارک و اطلاق آن به برخی از باغ های دوره ناصری آغاز، و به پیدایش اولین نمود های امروزی آن منتهی گشته، مورد بررسی قرار می گیرد. شهر تهران با توجه به داشتن محوریت در تحولات این دوره، بستر مکانی این پژوهش است. در روند بررسی ها مشخص می گرددکه بوستان های شهری امروز ما زاییده تحولاتی در عرصه زندگی اجتماعی و شیوه های باغ سازی است که همگام با سایر جنبه های معماری و شهرسازی از دوره قاجار آغاز شده، لیکن در مراحل آغازین به دلیل عدم نیاز ساحتاری، وجود چنین فضاهایی تنها جنبه صوری و تجدد گرایی داشته است. لذا محصولات عمده آن با نیم قرن تاخیر پا به عرصه شهر های ما گذاشته و عمده ترین دغدغه های حاکم بر طراحی آنها ناشی از تحولات عرصه معماری و منظرسازی در مغرب زمین بوده است.
پارک,باغ,بوستان,باغ ایرانی,تهران,فضای سبز,منظرسازی
http://www.bagh-sj.com/article_60.html
http://www.bagh-sj.com/article_60_f8748dcff218c62334ac36e364968d2c.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
4
8
2007
11
01
نقش فضاهای باز محله در رشد و خلاقیت کودکان
59
72
FA
فرهنگ
مظفر
m.a455isf@gmail.com
سیدباقر
حسینی
hosseini@iust.ac.ir
محمد
باقری
nami.mani69@yahoo.com
حمیدرضا
عظمتی
azemati@srttu.edu
امروزه با توسعه روزافزون شهرهای کوچک و بزرگ و فاقد فضاهای شهری مطلوب، سازگارسازی محلات مسکونی و فضاهای عمومی آنها با نیاز های ساکنان در کانون توجه کارشناسان قرار گرفته است. فضاهای باز (عمومی) محله ای، دربرآورده ساختن نیازهای اجتماعی و فردی کودکان و نوجوانان محله، نقش منحصر به فردی دارند. این فضاها بخش عمده ای از زمان و محیط زندگی روزمره ساکنان از جمله کودکان و نوجوانان را به خود اختصاص می دهند و از دیدگاه مهندسی عوامل انسانی، ارتقای کیفیت این فضاها می تواند در سلامت و رشد قوای جسمی، تقویت تعاملات اجتماعی و همبستگی گروهی، و حتی آموزش و رشد خلاقیت کودکان و نوجوانان موثر باشد. در این نوشتار، نقش فضاهای باز در رشد فیزیکی وخلاقیت کودکان و نوجوانان تبیین شده و بخشی از قابلیت فضاهای عمومی و بوستان های محلی معرفی شده است. در این راستا با استفاده از روش تحقیقی تحلیل محتوا، برخی از مطالعات سلامت، رشد و خلاقیت کودکان ونیز طراحی محیط های ویژه کودکان بررسی شده است. در پایان با تأکید بر نگرش انسان سنجی و مهندسی عوامل انسانی در طراحی متناسب با رشد و خلاقیت کودکان، معیارهای 1) دسترسی، 2) مقیاس، 3) جذابیت، 4) شایستگی و پاسخگویی، 5) آسایش و ایمنی و 6) مشارکت پذیری ارائه شده است. از بین معیار های پیش گفته، مشارکت کودکان در فرایند طراحی فضاهای همسایگی، بوستان های کودک و فضاهای بازی به عنوان یکی از راهکارهای فعال و پویای طراحی پیشنهاد شده و استنتاج می شود که مشارکت مستقیم کودکان در خلق فضای آنان، علاوه بر ایجاد تمایل بیشتر به حضور و تعامل در محیط، امکان رشد جسمی، ذهنی، اجتماعی، استعدادها و خلاقیت های محیطی آنان را نیز فراهم می سازد.
فضاهای باز,محلات مسکونی,کودک,رشد,انسان سنجی,سلامت,خلاقیت
http://www.bagh-sj.com/article_56.html
http://www.bagh-sj.com/article_56_b82b72690cb4a226029c6dc79b5bc0ef.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
4
8
2007
11
01
بحران هویت : چالش شهرسازی ایران در جلوهگاه بازسازی شهری
73
80
FA
شریف
مطوف
sm_1332@ yahoo.com
با وقوع هر زلزله ای، آنچه را که بیشتر مورد توجه رسانه ها و مسئولین قرار می گیرد، خاکسپاری کشته ها و بازسازی ساختمان های تخریب شده است. کمتر کسی به اثرات پیچیده تر، ماندگارتر و عمیق تری که یک زلزله بر جای می گذارد، توجه می کرده است. اما در چند سال اخیر، محققین اجتماعی به گوشه های دیگر و ابعاد عمیق تری از پی آمدهای زلزله توجه کرده و پرسش های علمی ارزشمندی مطرح ساخته اند که پاسخ به آن ها را تنها از طریق انجام مطالعات علمی، می توان داد. نکاتی که جدیداً مورد توجه قرار گرفته اند عمدتاً پیرامون موضوعاتی مانند علل بروز ناهنجاری های اجتماعی و روانی پس از وقوع زلزله است. برای مثال، چرا اعتیاد، سرقت و انواع بزهکاری پس از وقوع هر زلزله ای تشدید می شود؟
در این مقاله سعی شده است، با محور قرار دادن مبحث هویت و گسیختگی هویتی پس از وقوع زلزله یا هر یک از بلایای طبیعی که بر اثر متلاشی شدن خانواده و نظام اجتماعی، ممکن است اتفاق افتد، پدیده هایی چون بزهکاری، سرقت، فحشا و دیگر انواع ناهنجاری های روانی و اجتماعی را مورد بررسی قرار داد. عواملی چون زندگی در اردوگاه های آوارگان نیز اخیراً به عنوان عوامل تشدید کننده این ناهنجاری ها بیان شده اند، اما کمتر کسی به علل آن به صورت علمی توجه کرده، و راه کارهای حل این معضلات از طرق علمی ارایه داده است.
گذشت دو سال پس از وقوع زلزله بم، و انجام مطالعات و بازدیدهای میدانی متعدد طی دو سال گذشته، این فرصت را فراهم ساخته است تا در رابطه با پدیده های ناهنجاری های اجتماعی و روانی زلزله و مشکلاتی که زندگی در اردوگاه های آوارگان ایجاد کرده اند، مورد بررسی دقیق علمی قرار گیرد. طی فرصت هایی که تا کنون برای انجام این مطالعه پیش آمده است، یافته های اولیه حکایت از ضرورت توجه به ریشه هایی است که ممکن است تا کنون مورد غفلت واقع شده اند. از جمله این ریشه ها، آسیب هایی است که ساختار هویتی فردی و جمعی بر اثر وقوع زلزله و از دست دادن افرادی از خانوده، آسیب ببیند. در حقیقت، مانند عناصر کلیدی یک سیستم اجتماعی، ازدست دادن یک فرد، ممکن است کار سیستم را مختل کند. از دست دادن این افراد به مثابة از هم گسیختگی سیستم اجتماعی است که تأثیرات خود را بر نظام ارزشی اجتماع و خانواده نیز می گذارد و باعث نظام گسیختگی و اختلالات هویتی می گردد. این عوامل، به علاوه عواملی مانند احساس تنهایی و رهاشدگی بر اثر فوت افراد خانواده، ممکن است افراد را به سوی ناهنجاری های اجتاعی و بزهکاری بکشاند.
زلزله بم,بحران هویت,سندرم اردوگاه های آوارگان,بزهکاری,آسیب های روانی- اجتماعی
http://www.bagh-sj.com/article_59.html
http://www.bagh-sj.com/article_59_8faede8c056ca67ab367c2542278200d.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
4
8
2007
11
01
هنرعمومی و تلفیق آن در فضای شهری
81
90
FA
سلمان
مرادی
moradisalman@yahoo.com
در سال های اخیر برنامه¬ریزان و طراحان شهری در سراسر جهان به هنرعمومی- هنری که در قلمرو عمومی وجود دارد- به عنوان فرصتی در جهت ایجاد محیط¬هایی پرجنب وجوش و با معنا در شهرهای کوچک و بزرگ می¬نگرند. اگر چه هنر عمومی، به عنوان هنر تلفیق شده با فضای عمومی شهرها که در پارک های شهری، خیابان ها، ساختمان های عمومی، مجموعه¬های مسکونی و هر فضایی که مردم کار کرده، زندگی می¬کنند و اوقات فراغت خود را می¬گذرانند اتفاق می¬افتد مفهومی جدید نیست، اما برنامه¬ریزان و طراحان شهری و کسانی که برای شهر به سیاستگذاری می¬پردازند، باید آن را به مثابه یک عامل قدرتمند و تأثیرگذار در شهر که می¬تواند ارتقاء زمینه فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهرها و فضاهای عمومی را باعث شود، در نظر گیرند. هنر عمومی به دنبال گشودن زوایای جدیدی است که می¬توان از آن زوایا ساختار اجتماعی هنر را مشاهده کرد. به¬علاوه، هنر عمومی متکی بر نوعی اثر متقابل با عموم1 بر مبنای بعضی انگاره¬های مشترک می¬باشد. در این نوشتار سعی برآن شده تا به شفاف¬سازی تعاریف¬، تبیین مرزها و تأثیرات هنر عمومی بر فضای عمومی پرداخته شود.
هنر عمومی,فضای عمومی,فضای شهری
http://www.bagh-sj.com/article_58.html
http://www.bagh-sj.com/article_58_067ef1de5b53046acc91f19513c33c7f.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
4
8
2007
11
01
سازمان فضایی شهر ساسانی بیشاپور
FA
علی اکبر
سرفراز
sarfaraz@manzar.ws
محمود
تیموری
teimouri@manzar.ws
شهر باستانی بیشاپور دومین پایتخت ساسانی است که توسط شاپور برپا گردید. این مقاله به دنبال توصیف روشن و معرفی ویژگیهای سازمان فضایی این شهر تاریخی بصورت مستند و بر اساس یافته های ملموس کاوش های باستان شناسی است. چهره اصلی شهر بیشاپور که در این مقاله به توصیف آن پرداخته شده در کاوش های باستان شناسی انجام شده طی سالهای 1347 تا 1357 بدست آمده است. طی این کاوش ها ارگ حکومتی شامل کاخ و معبد آناهیتا و حصار شهر بعلاوه قسمتی از برج و باروی آن مورد کاوش قرار گرفت و برخی از ابنیه آن نیز حفاظت و مرمت گردید. بیشاپور به علت سرگذشت ویژه تاریخی آن و عدم تغییر و تحولات بر روی ساخت تاریخی، در دوره اسلامی، تقریبا دچار تغییر اساسی نشده و از جمله معدود شهرهای تاریخی ایران است که سازمان فضایی آن قابل تشخیص است.
در این نوشته ابتدا مفهوم شهر در فرهنگ ایران باستان به اجمال مورد بررسی قرار گرفته و پس از شناخت گذرای وضعیت فرهنگی مذهبی و سیاسی ساخت شهر توسط شاپور کلیت سازمان فضایی شهر بر اساس یافته ها و گزارش باستان شناسی معرفی می گردد.
بیشاپور,مفهوم شهر,شهر باستانی,شهر ساسانی,سازمان فضایی شهر,شاپور,معبد آناهیتا
http://www.bagh-sj.com/article_713.html
http://www.bagh-sj.com/article_713_73aa5a386d5a251e70d1b3855c997140.pdf