پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
10
26
2013
09
01
تأثیر شاخصهای فرم شهری بر میزان استفاده از اتومبیل شخصی و مصرف انرژی در مناطق شهر تهران
3
12
FA
ناصر
براتی
nasserbarati1955@yahoo.com
علی اکبر
سردره
ali.sardareh@gmail.com
براساس تخمین نهادهای بینالمللی، ایران در حال حاضر هفتمین انتشاردهندة گازهای گلخانهای است، ضمن اینکه میزان رشد انتشار در آن نیز نسبت به متوسط جهانی آن بالاتر است. علاوه بر این، سالانه هزاران نفر از شهروندان ایرانی به دلیل هوای آلودة ناشی از احتراق سوخت در اتومبیلها راهی بیمارستانها شده و بسیاری از آنها به همین علت فوت میکنند. به غیر از خسارتهای جانی باید به خسارتهای مالی انتشار دیاکسیدکربن و سایر آلایندهها اشاره کرد به گونهای که طبق آخرین آمار بانک جهانی در سال 2006 ایران از لحاظ میزان خسارت واردة ناشی از دیاکسیدکربن و سایر ذرات معلق در جایگاه چهارم قرار دارد، به این معنی که خسارتهای مالی وارد شده، در مجموع، 6/2 درصد از حجم تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد. بنابراین به نظر میرسد یک راه حل اصولی آن باشد که طرحهای شهرسازی و سیاستگذاریهای توسعة کالبدی از نظر تأثیرشان بر مصرف انرژی و انتشار آلایندهها مورد ارزیابی واقع شوند. دستیابی به معیارهای لازم برای انجام این ارزیابیها مستلزم شناخت روابط علت و معلولی جاری است. بیشتر محققین معتقدند شاخصهای فرم شهری نقشی عمده در میزان وابستگی شهروندان به اتومبیل شخصی و مصرف انرژی در بخش حمل و نقل شهری دارد. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعه موردی مناطق شهر تهران در تلاش است نشان دهد میزان تأثیر شاخصهای فرم شهری بر مصرف انرژی در کلانشهرهای ایران بیش از 10 درصد است. در این بررسی شاخصهای اقتصادی و اجتماعی نیز به عنوان متغیرهای کنترل لحاظ میشوند. بنابراین از یک طرف اطلاعات سفر و شاخصهای اقتصادی و اجتماعی 300 نفر از افراد ساکن در تهران که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، و نیز شاخصهای فرم شهری منطقه محل سکونت آنها جمعآوری شد، از سوی دیگر با استفاده از تحلیل رگرسیون میزان همبستگی شاخصهای فرم شهری و همچنین شاخصهای اقتصادیـ اجتماعی با مسافت طیشده افراد با اتومبیل شخصی به تفکیک برای سفرهای چهارگانه فوق، استخراج شد. نتایج این تحقیق نشان میدهند که میزان تأثیر شاخصهای فرم شهری بر مصرف انرژی در سفرهای شغلی بیش از 15 درصد است و با توجه به اینکه سفرهای شغلی بیش از 60 درصد از کل سرانه مسافت طیشده با اتومبیل شخصی را به خود اختصاص میدهند؛ و با توجه به اینکه این سفرها در ساعات اوج ترافیک صورت میگیرند، میتوان نتیجه گرفت تأثیر شاخصهای فرم شهری بر مصرف انرژی، در بخش حمل و نقل بیش از 10 درصد است.
فرم شهری,انتشار گازهای گلخانهای,VDT,تهران
http://www.bagh-sj.com/article_3443.html
http://www.bagh-sj.com/article_3443_5a8e4cc59c7457a9f652414e9485d059.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
10
26
2013
09
01
تجلی قداست آب در آرامگاه سعدی شیراز
13
22
FA
شهره
جوادی
استادیار گروه مطالعات عالی هنر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
shohreh.javadi@gmail.com
ندا
عرب سلغار
neda_arabsolghar@yahoo.com
مکانهای مقدسی که در سرزمین ایران وجود دارند، روزگاری در کنار کوه، چشمه و یا درخت مقدس شکل گرفتهاند که یادگاری از باورهای کهن ایرانیان مبتنی بر طبیعتگرایی بوده و ریشه در اعتقاد به ایزدان مهر و اَناهیتا دارد. بعضی از این مکانها، پس از رویآوردن ایرانیان به اسلام، تغییر کاربری داده و به امامزادهها و مقابر بزرگان دین و عرفان تبدیل شدهاند. اما این مکانها همچنان با خود نشانههایی از عناصر مقدس دین باستان را دارند. از جمله بناهایی که در آن نشانهای از قداست عنصر آب دیده میشود، آرامگاه سعدی در شیراز است که حوض ماهی موجود در آن، مکان تجلی آب و اعتقاد به این عنصر طبیعی است. از دیرباز داستانها و روایتهایی از اهمیت این حوض نقل شده و همچنین آداب و مناسکی نیز در ارتباط با آن وجود داشته است که بعدها به شیخ سعدی و قداست تربت او منسوب شده است. از این رو، نگارندگان با توصیف و تحلیل وقایع تاریخی در باب این موضوع، به ارتباط معناداری بین وجود خرابههای قلعة قدیمی "پهندژ" در نزدیکی آرامگاه و ریشههای تاریخی آداب و رسوم کهن و مناسکی که تاکنون تداوم داشته قایل هستند. به زعم نگارندگان ریشه این ارتباط، به قداست آب در دینهای کهن باز میگردد. روش تحقیق در این مقاله، توصیفیـ تحلیلی برمبنای اسناد کتابخانهای و پژوهشهای میدانی است.
آب,نیایش,قنات پهندژ,حوض ماهی آرامگاه سعدی,قلعه پهندژ
http://www.bagh-sj.com/article_3444.html
http://www.bagh-sj.com/article_3444_6afc6af80fb1cff360eeb5f8fcc2c1ec.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
10
26
2013
09
01
کاربست نظریههای زبانشناسی در تحلیل اثر هنری کاربرد نقض اصل ادب در تحلیل نمایشنامة وای بر مغلوب غلامحسین ساعدی
23
32
FA
بهروز
محمودی بختیاری
bmbakhtiari@ut.ac.ir
نرگس
فرشته حکمت
nfhekmat@yahoo.com
کاربردشناسی1 مطالعه معنی است؛ معنایی که فرستندة پیام آن را منتقل و گیرنده، آن را برداشت میکند. از سرفصلهای اصلی این رویکرد مباحث ادب2، اصول همکاری در مکالمه3، بهرهگیری از قواعد نوبتگیری4 و همچنین کنشهای گفتاری5 است. در میان اصول فوق، اصل نقض ادب در نمایشنامة وای بر مغلوب (1349) غلامحسین ساعدی (1364-1314) بروز بیشتری دارد. به همین علت در این پژوهش برآنیم تا شیوة شخصیتپردازی در آثار او را از این منظر مورد بررسی قرار دهیم. در تاریخ ادبیات نمایشی ایران، «ساعدی» را به عنوان چهرة نوگرای این عرصه میشناسند. از این رو پژوهش حاضر میکوشد با الگوهای منتج از دانش کاربردشناسی زبان، فارغ از ساختار نمایشی اثر، تم و سایر عناصر شکلدهنده به درام، نشان دهد نوگرایی، چگونه در زبان نمایشی او جلوهگر است و نیز به این پرسش پاسخ دهد چگونه شخصیتهایی که متعلق به طبقات فرودست جامعه هستند، با بهرهگیری از زبان به عنوان یک ابزار بر دیگر شخصیتهایی که به طبقات فرادست اجتماع تعلق دارند چیرگی پیدا میکنند. تحلیل مبحث نقض ادب در این نمایشنامه نشان میدهد به طور نسبی، میزان بهرهگیری هر شخصیت از این اصل، رابطه مستقیمی با میزان قدرت او در هر مقطع از نمایشنامه دارد. به عبارتی، شخصیتهای مقتدر که لزوماً از شأن و طبقة اجتماعی بالاتری برخوردار نیستند، به طور گستردهتری اصول ادب را نقض میکنند. میتوان چنین مدعی شد به نوعی ساختارهای تثبیتشدة نظام قدرت در این اثر رنگ باخته است.
نمایشنامه,تحلیل گفتمان,شخصیت,کاربردشناسی,نقض ادب,غلامحسین ساعدی,وای بر مغلوب
http://www.bagh-sj.com/article_3445.html
http://www.bagh-sj.com/article_3445_d361d5d6072a790aab4c1dcddc2bdc6d.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
10
26
2013
09
01
تحلیل هندسی معماری مسجد شیخ لطفالله اصفهان جهت تعیین ارتباط هندسی نمازخانه با جلوخان ورودی بنا
33
40
FA
علی
دهار
0000-0001-7295-6093
ali_dahar@yahoo.com
رضا
علی پور
0000-0002-3698-9717
alipourart@yahoo.com
معماری مساجد در هنر اسلامی، جایگاه ویژهای دارد. ترجمان اندیشهها و اعتقادات هنرمندانی است که زندگی خویش را برای رسیدن به یگانگی و وحدت صرف کردهاند. مسجد شیخ لطفالله از بناهای با ارزش و زیبای معماری ایرانیـ اسلامی دورة صفوی است که به دست معمار نامدار آن دوران، «محمدرضا اصفهانی» و به فرمان شاه عباس اول، در مجموعه میدان نقشجهان اصفهان ساخته شد. اهمیت این بنا، در معماری و تزیینات کاشیکاری آن است که سرشار از ذوق زیباییشناسی بوده و بر ارزش بنا افزوده است. هندسة دقیق این بنا در طراحی و اجرا، هر محققی را به تأمل وامیدارد، که این بنا توسط معمار توانمندی به اجرا درآمده که با ایمانی مذهبی و الهامی آسمانی، الگویی از معماری ایرانیـ اسلامی را به نمایش گذاشته است. تحلیل هندسی معماری مسجد شیخلطفالله اصفهان، برخی از مبانی فکری مؤثر در طراحی این بنای ارزشمند را آشکار میسازد. موقعیت مسجد، در ضلع شرقی میدان نقشجهان که براساس نسبت طلایی مقرر شده، و همچنین جابهجایی فضای نمازخانه نسبت به محور تقارن ورودی بنا، انگیزهبخش انجام این تحقیق است. سؤال طرح شده این است : آیا مکانیابی نمازخانه با توجه به انحراف آن از محور تقارن ورودی بنا، ارتباط هندسی معینی با موقعیت ورودی ساختمان در بدنة میدان دارد؟ در این مقاله، براساس فرضیة پژوهش، مبنی بر وجود ارتباط هندسی معین میان فضای نمازخانه و جلوخان ورودی بنا، ابتدا یک مدل هندسی طرح شده و سپس با انطباق آن بر پلان بنای مسجد، فرضیه به اثبات میرسد و بخشی از منطق شکلگیری اثر آشکار میشود. نتیجه حاصل از تحقیق، مبین این مطلب است که ابعاد فضای نمازخانه متناسب با ابعاد جلوخان ورودی بناست و مکانیابی این فضا در ارتباط با موقعیتیابی ورودی بنا در بدنة میدان معین، و یک فرآیند هندسی بههم پیوسته است. روش پژوهش در این مقاله، تحلیلیـ توصیفی است و از طریق تحلیل هندسی بنا به نتیجه رسیده است. ابتدا پلان مسجد و موقعیت آن در میدان ارایه شده و با تحلیل هندسی آن، به اثبات فرضیه پرداخته شده است.
معماری اسلامی,مسجد شیخلطفالله,هندسه,نسبت طلایی
http://www.bagh-sj.com/article_3446.html
http://www.bagh-sj.com/article_3446_5bb8206261fe4ae88eb7be9c660ff164.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
10
26
2013
09
01
خوانش گفتمان کاشینگارۀ روایتگر سردر ورودی باغ ارم شیراز
41
48
FA
مجتبی
عطارزاده
attarzadeh@yahoo.com
سحر
اتحادمحکم
settehad@ymail.com
مقالۀ حاضر به خوانش روایتهای کاشینگارۀ ضلع شرقی عمارت اصلی باغ ارم (یکی از زیباترین باغهای ایران واقع در شیراز) پرداخته است. کاشینگارۀ سردر ورودی باغ ارم، شامل سه هلالی با فرم خورشیدی است که چهار مجلس "رستم در بارگاه حضرت سلیمان(ع) (هلالی بالا)"، "مدهوششدن ندیمگان از دیدن جمال حضرت یوسف (ع) (هلالی چپ)"، "آبتنی شیرین و نظارۀ خسرو (هلالی راست)" و نگارهای از ناصرالدینشاه سوار بر اسب در مرکز خورشیدی مصور شده است. بدین منظور ابتدا روایت هر مجلس مورد خوانش قرار گرفته، سپس نگاهی دقیق و مضمونشناختی به ترکیببندی و ترتیب چیدمان آنان انداخته میشود، آنگاه در ترتیب چیدمان آنها، عناصر تصویری مشترک در نگارههای این چهار مجلس بازگو میشود. آنچه در این پژوهش حایز اهمیت است مجاورت هر تصویر با تصاویر همنشین خود و عناصر مشترکی در یک گفتمان تصویری است که موجب تشدید یا تعویض معانی نشانههای تصویری میشود. در توضیح چینش و گزینش و کارکرد و خوانش مجموعۀ سردر یا هرکدام از این سه نگاره نظرات «رولان بارت» پیرامون معانی صریح و ضمنی به کار گرفته شد. با توجه به یافتههای تحقیق و جنبههای نظری آن توصیف قدرت نزد «میشل فوکو» به گونهای در این بحث روایتشناسانه مصداق دارد، یعنی در هر سه مجلس، عناصر تصویری در یک مضمون اشتراک دارند و آن "قدرت پادشاه" است. یعنی حضرت سلیمان و حضرت یوسف به رغم آنکه شخصیتهای مذهبی هستند و رستم و خسرو با آنکه مضمونی حماسی و تغزلی دارند اما مظهر "پادشاه قدرتمند" هستند و حضرت یوسف و زلیخا و خسرو و شیرین با آنکه سمبل "عاشقان خیالی" بوده و مضمونی بزمی و تغزلی دارند، اما این مضامین بزمی، تغزلی، مذهبی و حماسی در کاشینگارۀ موردنظر در اطراف تصویر ناصرالدین شاه، از منظری که ما مینگریم نگاهدار و نگهبان قدرت او و سازندۀ گفتاری دال بر مشروعیت جایگاه او در قلب (مرکز) مردم ایران و حتی جهان هستیاند.
خسرو و شیرین,یوسف و زلیخا,سلیمان و بلقیس,گفتمان و قدرت فوکو,رولان بارت
http://www.bagh-sj.com/article_3447.html
http://www.bagh-sj.com/article_3447_b0a5e56e697925c8db0d22ebb46bb82e.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
10
26
2013
09
01
ارزیابی پس از بهرهبرداری (P.O.E) روشی برای آزمون کارایی و عملکرد ساختمان از دیدگاه استفادهکنندهگان
(نمونه موردی : دبستان دخترانه حسین امین اصفهان)
49
58
FA
طیبه
فارسی
tayebehfarsi@yahoo.com
علی
هنردان
loyalali@yahoo.com
دیدگاه رایج در صنعت ساختمانسازی کشور طراحی، ساخت، تحویل و بهرهبرداری است و رابطه طراح و سازنده پس از ساخت و مشاهده نتایج عملکرد آن پس از بهرهبرداری قطع میشود؛ در حالیکه ساختمان به عنوان نظامی پویا همواره تحت تأثیر تغییرات محیط درونی و بیرونی قرار گرفته و نیاز مجدد به طراحی و تغییرات دارد، از طرفی پس از انجام آزمایشات است که نقایص محصول مشخص شده و کیفیت کنترل میشود. براساس این ضرورت، تحقیق حاضر سعی در ارایة روشی منطقی در ارزیابی ساختمان دارد تا ضمن شناخت وضع موجود، بازخوردها جهت اصلاح نواقص، شناسایی و از نتایج در طراحی و ساخت ساختمانهای آتی بهرهبرداری شود. بدین منظور دبستان دخترانه حسین امین با توجه به نوساز بودن و خصوصیات معماری آن انتخاب شده است و ساختمان مدرسه، براساس فرض مطلوبیت هر یک از متغیرهای کیفیت فضایی، امنیت فضایی، راحتی فضایی، صرفهجویی در مصرف انرژی و آسایش محیطی، مورد ارزیابی قرار گرفته است. دادههای مربوط به هریک از متغیرها براساس روش پیمایشی مبتنی بر پرسشنامه جمعآوری، در محیط نرمافزار SPSS وارد شده و پس از اطمینان از پایایی و روایی پرسشنامه، مورد آزمون فرض قرار گرفتهاند. نتایج ناشی از ارزیابی ساختمان از دیدگاه استفادهکنندگان نشان میدهد ساختمان مدرسه حسین امین از کیفیت فضایی مناسبی برخوردار بوده، اما در سایر متغیرهای مورد آزمون از مطلوبیت مناسبی برخوردار نیست. از یافتههای پژوهش حاضر ضمن ارزیابی ساختمان مدرسة حسین امین میتوان معرفی فرآیند کشف مسئله به عنوان اولین گام در ارزیابی پس از بهرهبرداری ساختمان مدارس را نام برد.
روانشناسی محیط,ارزیابی,ارزیابی پس از بهرهبرداری,بناهای آموزشی,مدرسه
http://www.bagh-sj.com/article_3472.html
http://www.bagh-sj.com/article_3472_67109cd606e7a53f72c7675971882786.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
10
26
2013
09
01
گونهشناسی شهرها، بنادر و جزایر جنوبی ایران در دوره قاجار با معیارهای آبادانی
59
70
FA
سید مجید
مفیدی شمیرانی
s_m_mofidi@iust.ac.ir
نیلوفر
نیکقدم
0000-0000-0723-7396
n.nikghadam@gmail.com
منصوره
طاهباز
0000-0003-3765-8407
m-tahbaz@sbu.ac.ir
مناطق جنوبی ایران از مهمترین مناطق استراتژیک در طول تاریخ بوده، اما با این وجود، تلاش اندکی برای مطالعة بافت شهری این مناطق صورت گرفته است. بافت و ابنیة تاریخی بسیاری شهرها، بنادر و جزایر جنوبی ایران تحت تأثیر ویژگیهای اقلیمی و جغرافیایی منطقه، در طول زمان از بین رفته و حتی از دورة قاجار نیز تعداد محدودی اثر به جا مانده است. بنابراین توجه به حفظ و همچنین ثبت اسناد این آثار قبل از تخریب و انهدام، بسیار با اهمیت است. میزان و علل آبادانی هر شهر، میتواند در مطالعات شهری و معماری در هر دوره زمانی، جایگاه مهمی داشته و در اولویت هر نوع بررسی قرار گیرد. هدف از انجام این تحقیق گونهشناسی شهرها، بنادر و جزایر جنوبی ایران در دوره قاجار با معیار آبادانی است تا به این سؤال پاسخ داده شود که چند گونه شهر، بندر یا جزیره با توجه به این معیارها، در این منطقه قابل شناسایی است و هریک از گونهها چه ویژگیهایی دارند. این مقاله با شناسایی معیارهای آبادانی در دوره قاجار در مناطق جنوبی ایران، به تبیین محدودة شاخصهای ترکیبی گونهشناسی پرداخته و از طریق گونهشناسی توصیفی و با الگوی گونهشناسی دادهبنیاد، به طبقهبندی شهرهای منطقه مورد مطالعه میپردازد. دادههای این تحقیق از طریق کتابخانهای و مطالعه اسناد، جمعآوری شده است. این مقاله نشان میدهد مهمترین معیارهای آبادانی در دوره قاجار در منطقه مورد نظر، داشتن آب شیرین، خاک حاصلخیز، موقعیت جغرافیایی مناسب و دسترسی امن و کوتاه و وجود منابع اعم از دریایی و غیر آن بوده است. همچنین براساس شاخصهای ترکیبی تحقیق، 12 گونه شهر، بندر یا جزیره در این منطقه شناسایی شد. تحلیل گونهها نشان میدهد معیار اصلی مؤثر در آبادانی بنادر، دسترسی و موقعیت مناسب، در شهرها، آب شیرین، خاک حاصلخیز و دسترسی و موقعیت مناسب توأمان و در جزایر، آب شیرین، خاک حاصلخیز و منابع توأماً بوده است. متقابلاً معیارهای دسترسی و موقعیت مناسب در بنادر، آب شیرین و خاک حاصلخیز در شهرها و منابع در جزایر فراوانی بیشتری داشته است.
بندر,شهر,آبادانی,جنوب ایران,دورة قاجار
http://www.bagh-sj.com/article_3476.html
http://www.bagh-sj.com/article_3476_65b8973cb82e28c58e6c439671cf0992.pdf