پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
7
14
2010
06
01
درآمدی بر سبک معماری آذربایجان
3
14
FA
بهرام
آجورلو
0000-0003-1611-0258
استادیار باستانشناسی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
ajorloo@tabriziau.ac.ir
قرون هفتم و هشتم هجری قمری عصر شکوفایی معماری در آذربایجان است. اگر چه استاد پیرنیا سبکی به نام "آذری" را توصیف و پیشنهاد کرده که مترادف با مفهوم معماری ایلخانی- تیموری است؛ اما در توصیف سبک آذری به تأثیرات بنیادین مکاتب محلی آذربایجان بر معماری دوران ایلخانی- تیموری ایران اصلا توجهی نشده است. آذربایجان با مجموعه¬ای از شاخص¬های مهندسی و تزیینات بنا مهد معماری پیشرو عهد ایلخانی معرفی می¬شود که در نوشتار حاضر به هفت شاخص کلی، تقسیم و دسته¬بندی شده که شش شاخص آنها ابداع معماران مکاتب تبریز و نخجوان است. سبک معماری آذربایجانی، که با مجموعه¬ای از یازده شاخص بازشناخته می¬شود، برآیند پیوند سنت¬ها و اسلوب معماری خراسانی با مکاتب معماری تبریز و نخجوان تعریف شده است؛ که معمارانی بنام چون عجمی نخجوانی و علیشاه تبریزی در آفرینش آن تأثیر بسیار داشته اند. دامنۀ تأثیرات سبک معماری آذربایجان از آذربایجان فراتر رفت و به خراسان و ترکستان دوران تیموریان و مصر عهد ممالیک رسید.
معماری عهد ایلخانی- تیموری,سبک معماری آذربایجان,مکتب معماری تبریز,مکتب معماری نخجوان,سبک آذری
http://www.bagh-sj.com/article_15.html
http://www.bagh-sj.com/article_15_65754745b5f7f77da2f0e5084709719b.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
7
14
2010
06
01
رهیافتی در منظر پایدار بر روی رودخانه های دایمی
15
26
FA
مهدی
زندیه
mahdi_zandieh@yahoo.com
محمود
جافرمن
jaferman_5981@yahoo.com
شکل گیری اکثر تمدن های بشری در کنار رودخانه هایی باکاربریهای
متفاوت و گسترده شامل تأمین آب آشامیدنی، مصارف کشاورزی، صید
آبزیان و ماهیگیری، تأمین انرژی در گذشته و همچنین بهکارگیری از
پتانسیل های گسترده رودخانه ها در بهبود سیما و منظر شهری و ایجاد
تنفس گاه های عمده شهری و خلق کمربندهای سبز طبیعی در حاشیه
رودخانه ها در زمان حال، نشانگر اهمیت بسیار این منبع حیاتی و
طبیعی است.
متأسفانه در عصر حاضر و شهرهای کنونی سرزمینمان، ایران، آن طور
که شایسته است به این عامل حیاتبخش توجه کافی نمی شود و کناره
رودخانه ها با پتانسیل بسیار بالا برای زیباسازی و بهبود سیما و منظر
شهری، بی استفاده مانده و نه تنها حاشیه ای نازیبا از خود به نمایش
گذاشته است، بلکه در بعضی از شهرهای کهن از جمله شوشتر و
دزفول، تأسیسات آبی همچون آسیاب های آبی و پل های باستانی آن
مناطق که به دوره ساسانی بر می گردد، نیز در حال تخریب است.
بی شک راه نجات از این وضعیت کنونی، توجه به اصول معماری پایدار
و دخالت دادن آن در طراحی های محوطه و کناره رودخانه ها است. در
این تحقیق -که جزو تحقیقات توسعه ای 1 محسوب می شود- سعی
خواهد شد تا پس از ارائه تعاریفی مرتبط با موضوع به اصل طراحی
پایدار و مؤلفه های آن بر روی جداره رودخانه ها پرداخته و در نهایت با
تبیین این مؤلفه ها در برخورد با رودخانه، راهکارهایی برای رسیدن به
طرحی جامع برای ایجاد کمربند سبز مناسب در حاشیه رودخانه ها و
تبدیل آنها به مراکز پویا و زنده شهری ارائه شود.
رودخانه,آبشناسی,توسعه پایدار,معماری پایدار,طراحی محوطه و
جداره رودخانه
http://www.bagh-sj.com/article_16.html
http://www.bagh-sj.com/article_16_578082f0864e536eaa04776fcccb28aa.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
7
14
2010
06
01
تأثیر نظام های حکومتی در ظهور جنب شهای ملی گرایانه معماری ایران و ترکیه
27
44
FA
جمال الدین
سهیلی
دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات
j_soheili@yahoo.com
داراب
دیبا
0000-0002-6215-6022
هیئت علمی، دانشگاه تهران
darabdiba@gmail.com
این مقاله در صدد است ابتدا با بررسی زمینه های ملی گرایی
در سطو ح اجتماعی و سیاسی دو کشور ایران و ترکیه در
سال های 1920 تا 1950 به معرفی عوامل تاثیر گذار در
شکل گیری جریان های فکری ملی گرا و ویژگی های آنها
بپردازد. در این راستا نقش تلاش های دولت ایران و ترکیه در
تقویت ملی گرایی و همچنین تاثیر تعاملات حاکمان این دو
کشور در شکل گیری جنبش های ملی گرایانه مورد بررسی
قرار می گیرد. سپس جنبش های ملی گرایانه در معماری دو
کشور ایران و ترکیه که بر اساس تاثیر سیاست های
ملی گرایانه دولت ایران و ترکیه رخ داده است باز شناسی و
معرفی خواهند شد . در این راستا بر اساس نظر عده ای از
منتقدین معماری ایران و ترکیه، جنبش های ملی گرایانه در
معماری و برخی از آثار ایشان بررسی و دست ه بندی می شود و
در پایان نحوه ت أثیرگذاری نظام های حکومتی در ظهور
جنبش های ملی گرایانه معماری ایران و ترکیه در یک
مطالعه تطبیقی نتیجه گیری خواهد شد.
حکومت,جنبش های ملی گرا,معماری,ایران,ترکیه
http://www.bagh-sj.com/article_17.html
http://www.bagh-sj.com/article_17_87a3bb573371018a9f1919fd7b8abb49.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
7
14
2010
06
01
بازیابی کاخهای هخامنشیان در برازجان با اتکاء به دادههای باستانشناسی
45
58
FA
حسن
کریمیان
گروه باستانشناسی دانشگاه تهران
hkarimi@ut.ac.ir
علی اکبر
سرفراز
استاد بازنشسته گروه باستانشناسی
sarfaraz@nazar.ws
نصرالله
ابراهیمی
میراث فرهنگی بوشهر
naserebi59@gmail.com
علیرغم آنکه متون تاریخی، سنگنوشتهها و الواح باقیمانده از عصر
هخامنشیان اطلاعات ارزشمندی از چگونگی اداره قلمرو وسیع این
امپراطوری قدرتمند را در اختیار گذارده، لیکن یافتههای باستانشناسانه، که
طرح کامل سازههای تشریفاتی این دوران را مشخص سازد، تنها به
محوطههای انگشتشماری محدود شده است. بعلاوه، با وجود آنکه
عظمت اندازهها و ماندگاری مواد و مصالح فضاهای تشریفاتی این دوران
آنها را اضمحلالناپذیر مینمود، لیکن بواسطه گذشت زمان و تازیانههای
محیط چنان ناپدید گشتهاند که بدون انجام مطالعات مدتمند باستانشناسانه
قابلیت بازیابی نمییابند. چنانچه بناهای سلطنتی احداث شده به امر
شاهزادگان، ساتراپها و فرمانروایان تابعه هخامنشیان را بر شمار کاخهای
منطقهای و فصلی پاشاهان این سلسله بیفزاییم، تصور دهها نمونه از این
کاخها در قلمرو وسیع امپراطوری هخامنشی بسیار آسان میشود. معالوصف،
همچنان پرسشهایی در خصوص تعداد واقعی این کاخها، توزیع مکانی
آنها، رابطههای فرم و عملکرد و منزلت سیاسی استفادهکنندهگان و نیز
میزان ظهور سبکی واحد در احداث این بناها و ... قابلیت طرح مییابند.
کشف سه نمونه از کاخهای این سلسله در حوالی شهر برازجان (استان
بوشهر) اگرچه در پاسخ به پرسشهای مطروحه کمک خواهد نمود، لیکن
خود ابهاماتی را پیش روی باستانشناختی مورد استفاده در خصوص زمان
ساخت، انگیزه سازندگان، سبک معماری و همچنین زمان و دلایل انقراضشان
قرار داده است.
نوشتار حاضر، که بر پایه اطلاعات بدست آمده از حفریات باستانشناسانه در
سه کاخ مذکور شکل یافته، تلاشی است به منظور پاسخ به پرسشهای
مطروحه دادههای باستانشناسی این تحقیق روشن ساخته که هر سه کاخ
مذکور در آغاز فرمانروایی هخامنشیان و محتملاً توسط همان معمارانی
احداث گشته است که پاساگاد را بر پای داشتهاند. همچنین، با اتکاء به این
یافتهها و به احتمال بسیار زیاد، میتوان گفت که دست کم یکی از
کاخهای مورد کاوش در اثر هجوم بیگانگان، سوخته و در حالتی اضطراری
رها شده است.
هخامنشیان,کاخ,برازجان,پاسارگاد,خلیج فارس
http://www.bagh-sj.com/article_18.html
http://www.bagh-sj.com/article_18_7dd439565c89951422d08482d9cc6193.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
7
14
2010
06
01
تئوری منظر، رویکردی بر تداوم هویت در روند نوسازی شهری
59
68
FA
فرزین
نگارستان
استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا
negarestan@tnanegar.com
محمود
تیموری
0009-0002-0364-6635
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات نظر
mteimoury@gmail.com
محمد
آتشین بار
پژوهشگر دکتری معماری منظر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
m.atashinbar@gmail.com
تمرکز شرایط فرسودگی کالبدی و ضعف حیات اقتصادی ـ اجتماعی محلات فرسوده در غیر از نواحی تاریخی به گونه¬ای است که در ظاهر امر مداخله حداکثری بدون توجه به حفظ هویت و ارزش¬های محله¬ای موجود را توجیه می¬نماید. اما تجربه¬ی نوسازی چند سال گذشته نشان می¬دهد عدم توجه به کیفیت¬های موجود در شهر می¬تواند شکست اهداف اصلی را در پی داشته باشد.
یکی از اهداف نوسازی شهری در ایران بر اساس سیاست¬های اخذ ¬شده از برنامه¬های توسعه شهری دولت و شهرداری¬ها، حفظ هویت شهر است. اگرچه بحث هویت در مفهوم عام و کلی آن، قدمتی طولانی و هم¬پای تاریخ تمدن انسان دارد، اما پیشینه این بحث در شهر چندان با سابقه نیست. سهل و ممتنع بودن مفهوم هویت شهر در فرایند شناخت و ادارک، پدیده¬ای چند بعدی پیش رو¬ قرار می¬دهد. از آنجا که نظریه منظر، ابعاد مختلف معنایی شهر را مد نظر قرار می¬دهد، می¬تواند راه حلی مناسب برای این چالش در نوسازی شهری باشد. لذا این نوشته ضمن پرداختن به مفاهیم نوسازی، هویت، شهر و منظر در صدد است نظریه¬ای برای رفع بحران هویت در نوسازی شهری ارائه نماید.
نوسازی شهری,هویت, منظر, حیات مدنی. نظریه منظر
http://www.bagh-sj.com/article_19.html
http://www.bagh-sj.com/article_19_1fc4524ded6470a88292698fdc36e0b8.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
7
14
2010
06
01
جستاری در شکلشناسی اثر هنری و دریافت معنا
69
86
FA
علیرضا
نوروزی طلب
استادیار گروه نقاشی و مجسمه سازی، پردیس هنرهای زیبا
noroozi_110@yahoo.com
بررسی سیر تحولات فرم در تاریخ هنر، نظریهای بنیادین در شکلشناسی آثار هنری است. میتوان تاریخ هنر را از طریق بررسی شکل آثار هنری یا زیباشناسی فرمهای هنری مطالعه و بررسی کرد. تاریخ هنر بر اساس روش ساخت و ساز آثار هنری و آفرینش فرم، تحقق یافته است نه از توان تفسیر، نقد و داوری ناقدان آثار هنری.
گرچه ذهنیت هنرمندان، متقدم بر تحقق عینی آثارشان است، اما، این عینیت و نظام صوری آثار هنری است که تاریخ هنر را به وجود میآورد. هنر، با ساختن است که تحقق پیدا میکند. گرچه هنرمند، پیش از ساختن اثر هنری، تصوری از آن چه که باید ساخته شود، دارد اما آگاهیها و تواناییهای فنی و تکنیکی است که امکان تحقق صور ذهنی را بهشکل آثار هنری میسر میکند. هنرمند به نیروی تخیل فعال، صورتی از آن چه که باید ساخته شود، میآفریند و سپس با ماده [materyile =] مناسب آن را قابل دریافت میکند. ذهنیتی که صورت محسوس پیدا نکند، تنها برای صاحب ذهنیت، به مثابه امری ذهنی، وجود دارد؛ مخترعی که فاقد تواناییهای فنی در چگونگی ساخت ایدههای خویش است، مخترع به شمار نمیآید و شاعری که قادر به بیان گفتاری یا نوشتاری اشعار خود نیست، شاعر نامیده نمیشود.
صورتهای خیالی هنرمند، میتواند نشأت گرفته از روایت، داستان، مضامین و موضوعهای گوناگون و یا احساسات شخصی باشد. محتوا یا پیامهایی که میتواند دینی و اخلاقی، انسانی و اجتماعی، سیاسی و عقیدتی و یا صرفاً کنشهای فردی هنرمند باشد. اثر هنری، کیفیت محسوس این قبیل موضوعات است که در زیباشناسی شکل و شگردهای آفرینش فرم، توسط هنرمند، قابلیت دریافت پیدا میکنند. هرگونه فهم و تفسیر و نقد، تنها از طریق اشکال هنری امکانپذیر است. اثر هنری، به ارزشهای زیباشناسانة شکل و فرم بیان است که اطلاق میشود نه به پیام و محتوای آن و نه به چگونگی دریافت محتوا از طرف مخاطب!
شناخت و تحلیل ساختار و سبک و سیاق و شیوة بیان هنرمند، از طریق رویکردهای شکلشناسی قابل مطالعه و بررسی است، نه از طریق معناشناسی اثر. هرگونه دریافت معنایی نیز تنها از طریق شکل شناسی و تحلیل ساختاری ابژه هنری امکانپذیر خواهد شد.
ابداع,فرمالیسم,محتوا,پیام,تکنیک,ساختارگرایی,ماده (متریال)
http://www.bagh-sj.com/article_20.html
http://www.bagh-sj.com/article_20_abfca15246e2c70c2a82fd2a4c23bc96.pdf
پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر
باغ نظر
1735-9635
2251-7197
7
14
2010
06
01
تأثیر هنر ملل تابعه امپراتوری هخامنشیان بر هنر و معماری آنها
87
94
FA
رحیم
ولایتی
عضو هیئت علمی مؤسسه باستانشناسی دانشگاه تهران
velayati@ut.ac.ir
هنر هخامنشی، هنر درباری و متأثر از هنر ملل تابعه امپراتوری مانند بینالنهرین، مصر، آسیای صغیر و به ویژه هنر اورارتو بوده است؛ نقوش برجسته دیوارهها و دروازه کاخها به ویژه در تخت جمشید، بیانگر نفوذ و تأثیر عناصر هنر مادی، ایلامی و بینالنهرین (آشور و بابل) بر هنر هخامنشی است. همچنین پس از فتوحات کوروش در آسیای صغیر، هنر متعالی و ظریف یونانیان در بناهای هخامنشی به چشم میخورد.
معماری به عنوان مهمترین هنر هخامنشیان، ابتدا تحت تأثیر معماری ماد و ایلامی قرار گرفت. همچنین تأثیر عناصر معماری اورارتویی مانند؛ آرامگاههای سنگی، راهروهای باریک آرامگاههای شاهان هخامنشی به خوبی قابل تشخیص است. از طرفی فتح مصر توسط هخامنشیان و اقامت طولانی داریوش اول در مصر علاقهمندی و تمایل وی به معماری مصر را در او بیدار کرد که تجلی آن در کاخ داریوش در تخت جمشید به وضوح دیده میشود. هدف از این تحقیق مطالعه تأثیر هنرهای ملل تابعه بر هنر معماری هخامنشیان است.
هخامنشیان,معماری,بینالنهرین,مصر,اورارتو,ایونی,کاخ,آرامگاه
http://www.bagh-sj.com/article_21.html
http://www.bagh-sj.com/article_21_7095d7ada812446d948148220dcb330b.pdf