استفاده از روش چیدمان فضا در سلسله‌مراتب ورودی خانه‌های تهران اواخر قاجار و پهلوی اول با تأکید برمحرمیت

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.

2 گروه معماری، دانشکدۀ هنرومعماری، واحد تهران جنوب،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.

3 گروه معماری، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران.

چکیده

چکیده
بیان مسئله: مفهوم ایرانی خانه فراتر از جنبه‌‌های فیزیکی بوده و با ویژگی‌های روحی مخاطب درهم تنیده شده است. در ساختار خانه‌‌های سنتی ایرانی، طراحی ریزفضاهای خانه برمبنای نیازهای ساکنین و این نیازها بر روابط فضایی خانه تأثیرگذار بوده است. درحالی‌که در خانه‌سازی مدرن، الگوی خانه ازملزومات ساکنین تبعیت نمی‌‌کند. یکی ازنیازهای مهم که ریشة اعتقادی و فرهنگی دارد، نیاز به وجود سلسله‌مراتب در ورود به خانه است. بررسی سلسله‌مراتب ورودی درخانه‌‌های سنتی ایرانی به درک اصول طراحی بهتر آن برای خانه‌‌های معاصر می‌‌انجامد.
هدف پژوهش: این پژوهش ساختار فضایی ورودی درخانه‌‌های سنتی اواخر قاجار و اوایل پهلوی را بررسی می‌‌کند تا مهم‌ترین مؤلفه‌های تأثیرگذار برکیفیت ورود را از طریق تکنیک چیدمان فضا استخراج کند. نقطه عطف تغییرات سلسله‌مراتب ورود درخانه‌‌های ایرانی را می‌‌توان در معماری دورة قاجار و پهلوی مشاهده کرد. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این پرسش است که برای تحلیل و پیکربندی فضای ورودی چه مواردی مهم و کاربردی هستند تا بتوانند نیاز ساکنین به امنیت روانی و هویتی را پاسخ دهند؟
روش پژوهش: در مرحلة اول بعد از انتخاب و بررسی هشت خانه از دو دورة زمانی مختلف، درگام بعدی نمونه‌‌های انتخاب‌شده با استفاده از تکنیک چیدمان فضا و توسط نرم‌‌افزارDepth Map آنالیز شده‌‌اند. این روش برمبنای استفاده از گراف‌‌هایی است که روابط بین فضاها را ازطریق مفاهیمی مانند: کنترل بصری، آنتروپی و عمق تشریح می‌‌کند.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می‌‌دهد ساختار خانه‌‌های سنتی راهکارهای بهتری در زمینة سلسله‌مراتب ورود و محرمیت ارائه می‌‌دهد و فضاهای اطراف ورودی به‌ویژه حیاط نقش ارتباطی در سامانة ورود ایفا می‌‌کند. این مطالعه نشان می‌دهد ورودی و روابط فضایی آن بر مبنای پاسخ‌دهی به نیازهای انسانی دو دورة مورد نظر، مهم‌ترین مؤلفه‌های فیزیکی درخانه‌‌های قاجار و دورة پهلوی هستند که برای نیل به موضوع محرمیت که جزو شالوده‌‌های اساسی آنهاست تحلیل شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Use of the Spatial Arrangement Method for the Hierarchy of Entry in the Houses of Tehran Over the Late Qajar and the First Pahlavi Eras with Emphasis on Privacy

نویسندگان [English]

  • Javaher Kooti 1
  • Jaleh Sabernejad 2
  • Mehrdad Matin 3
1 Department Of Architecture,Central Tehran Branch,Islamic Azad University,Tehran,Iran
2 Department of Architecture, Art & Architecture Faculty, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Abstract
Problem statement: The Iranian concept of ‘home’ goes beyond the physical aspects and is intertwined with the spiritual characteristics of the audience. In the structure of traditional Iranian houses, the design of the small spaces of the house has been based on the needs of the residents, and these needs have influenced the spatial relationships of the house. Investigating the entrance hierarchy in traditional Iranian houses leads to a better understanding of its design principles for contemporary houses.
Research objective: This study attempts to investigate the spatial structure of the entrance in the late Qajar and early Pahlavi traditional houses to extract the most important factors affecting the quality of the entrance through the space arrangement technique. What items are important and practical for the analysis and configuration of the entrance space so that they can answer the residents’ need for psychological and identity security?
Research method: In the first step, after selecting and examining 8 houses from two different periods, in the next step, the selected samples were analyzed using the space arrangement technique and by DEPTH-MAP software. This method is based on the use of graphs that describe the relationships between spaces through concepts such as connection, depth, integration, selection, and control.
Conclusion: it shows that the structure of traditional houses provides better solutions in the field of entry hierarchy and deprivation, and the spaces around the entrance, especially the courtyard, play a communicative role in the entry system. This study shows that the entrance and its spatial relationships respond to human needs. The two periods in question are the most important physical factors in the Qajar houses and the Pahlavi period, which has analyzed these spaces to achieve the issue of deprivation, which is one of their basic foundations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial structure
  • Entrance
  • Space arrangement
  • Traditional houses
  • Human needs

مراجع

بمانیان، محمدرضا و امینی، معصومه .(1396). معماری اجتماعی؛ خانه ایرانی. تهران : انتشارات اول و آخر.
حاجیان، مینا؛ علی‌تاجر، سعید و مهدوی‌نژاد، محمدجواد. (1399). تأثیر حیاط در شکل‌گیری پیکربندی خانه‌های سنتی ایران در کاشان. آرمانشهر، 13(30)، 43-55.
حیدری، علی اکبر، تقی‌پور، ملیحه. (1397). تحلیل محرمیت در خانة سنتی بر اساس نسبت توده به فضا (نمونة موردی: خانه‌های تک حیاط در اقلیم گرم و خشک). معماری اقلیم گرم و خشک، 6 (8)، 78-95.
جباران، فاطمه؛ طلیسچی، غلامرضا؛ دیماری، نیما و دری، علی. (1397). ســازوکارهای تنظیم خلــوت در خانه‌‌های برونگرای گیلان (نمونة موردی: خانه‌‌های روستایی). پژوهش‌های معماری اسلامی، 21(6)، 103-121.
راستجو، ســولماز و بمانیان، محمدرضا. (1398). گونه‌شناسی ساختار فضایی خانه معاصر ایرانی با تکیه بر محرمیت و سلسله‌‌مراتب. هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 24(2) ، 49-58.
ریسمانچیان، امید و بل، سایمون. (1389). شناخت کاربردی روش چیدمان فضا در درک پیکره‌بندی فضایی شهرها.  هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی،  2(43)، 43-56.
زنگنه، نجمه؛ مضطرزاده، حامد؛ تقی پور، ملیحه و نصر، طاهره. (1400). سنجش میزان محرمیت در انواع ساختار فضایی خانه‌های تاریخی با استفاده از روابط ریاضی نحو فضا (مطالعة موردی: خانه‌های قاجاری شیراز). هویت شهر، 16 (49)، 71 - 85.
ضرغامی، اسماعیل و منصوری، سید تاج الدین.(1401). تبیین رابطه انسان - محیط با استفاده از نقد مبانی نظری نحو فضا. انسان و محیط زیست، 1(60)، 159 -181.
علی تاجر، سعید و اسدی بوالوردی، سمیرا. (1394). تأثیر نیازهای انسانی بر دلبستگی به محیط کالبدی در مسکن و پیش‌بینی عوامل مؤثر در ارتقای آن (مطالعة موردی: شهر تهران). آرمانشهر، 11(23) 65- 74.
غفوریان، میترا؛ پی‌سخن، مینا و حصاری، الهام. (1396). گونه‌شناسی سازمان فضایی و سلسله‌مراتب ورود در خانه‌های ایرانی با تأکید بر محرمیت. برنامه‌ریزی توسعة کالبدی، 2 (129) 3-132.
فتح بقالی، عاطفه؛ مقصودی تیلکی، محمد جواد و هدایتی مرزبالی، معصومه. (1400). بازتاب ساختار اجتماعی در پیکره‌بندی فضایی مسکن با تأکید بر تئوری نحو فضا. جغرافیا و مطالعات محیطی، 10 (38)، 47-64.
قره‌بگلو، مینو و مسگرانی، سمانه. (1395). بررسی سلسله‌مراتب، به عنوان یک ویژگی برای خانه (بررسی در خانه‌های سنتی و معاصر). همایش بین المللی عمران، معماری و توسعة شهری. تهران: مرکز تحقیقات و مطالعات فراتکمیل ایستاشهر، وزارت علوم وتحقیقات وفناوری.
قوچانی، محیا و عربی، محمد. (1399). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل تأثیرگذار بر روند طراحی و نحو فضا در خانه‌های سنتی (نمونة موردی: خانة ادب سمنان). پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، 10(26)، 241-250.
کیایی، مریم؛ پیوسته‌گر، یعقوب و حیدری، علی‌اکبر. (1399). امکان‌سنجی توسعه مؤلفه‌های چیدمان فضا در تحلیل خانه‌های سنتی. آرمانشهر، 13(31)، 111-124.
معماریان، غلامحسین و مداحی، سید مهدی. (1400). بهسازی ساختار فضایی خانه‌های شهر رودسر با استفاده از نحو فضا. طراحی شهر خلاق، 4 (1)،  41-61.
معماریان، غلامحسین. (1381). نحو فضای معماری. صفه، 12(35)، 75-83.
 
Abed, A., Obeidat, B. & Ggaraibeh, I. (2022). Privacy as a motivating factor for spatial layout  transformation in Jordanian public housing. City, Territory and Architecture, 9(14), 16-33.
Alitajern, S. & Molavi Nojoum, G. (2016). Privacy at Home: Analysis of Behavioral Patterns in the Spatial Configuration of Traditional and Modern Houses in the City of Hamedan Based on the Notion of Space Syntax. Frontiers of Architectural Research, 3 (5), 341–352.
Bartlett Faculty. (2020). (Built Environment) VCL  University. Retrived May 20, 2022 from https://www.ucl.ac.uk/bartlett
Ding, J. & Ma, S. S. (2020). Comparative Analysis of Habitation Behavioral Patterns in Spatial Configuration of Traditional Houses in Anhui, Jiangsu, and Zhejiang Provinces of China. Frontiers of Architectural Research, 9 (1), 54-66.
Estaji, H. (2014).  Flexible Spatial Configuration in Traditional Houses, The Case of Sabzevar. Contemporary Architecture, The New ARCH, 1(1), 26-35.
Fladd, S. G. (2017). Social Syntax: An Approach To Spatial Modification Through The Reworking Of Space Syntax For Archaeological Applications. Journal Of Anthropological Archaeology,1(47), 127-138.
Hajian, M., Tajer, S. & Mahdavinejad, A. (2020). The effect of the yard in the formation of the configuration of traditional Iranian houses in Kashan. Armanshahr, (30), 43-55.
Kiaeea, M., Peyvastehgarb, Y. & Heidaric, A. A. (2020). Feasibility Study of Developing Space Syntax Components in the Analysis of Traditional Houses. Armanshahr, 13, 13(31), 101-113.
Lang, J. (2012). Creating Architectual Theory: The Role of the Behavioral Sciences in Environmental Design (A. Eiynifar, Trans.) Tehran: University of Tehran. [in Persian]
Maslow., A. (1943). A Theory of Human Motivation. In F. M. Levine (Ed.), Theoretical Readings in Motivations: Perspective on Human Behaviour. Chicago: Rand McNally College.
Salah AL-Mohannadi, A. & Furlan,  R. (2021). The syntax of the Qatari traditional house: privacy ,gender segregation and hospitality constracting Qatar architectural identity. Journal of Asian Architecture and Building Engineering, 21(2), 1-60.
Shahbazi, M., Bemanian, M. R. & Lotfi A. (2018), A Comparative Analysis of Spatial Configuration in Designing Residential Houses Using Space Syntax Method (Case Studies: houses of Isfahan and Modern Architecture Styles). International Journal of Applied Arts Studies, IJAPAS, 3(1), 21–40.
Zolfagharkhani M. & Ostwald, M. J. (2021). The Spatial Structure of Yazd Courtyard Houses: A Space Syntax Analysis of the Topological Characteristics of the Courtyard. Buildings, 11(262), 1-22.
باغ نظر
دوره 20، شماره 123
شهریور 1402
صفحه 31-42

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار