تدوین مدل ارزیابی منظر (با مروری بر روش‌ها و رویکردهای جاری ارزیابی منظر)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد لاهیجان

2 استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

در ادبیات معماری منظر مفهوم منظر همواره با دو وجه عینیت و ذهنیت پیوند خورده و پیوندی ناگسستنی میان انسان و محیط را به نمایش گذاشته است. رابطه‌ای تنگاتنگ و درهم تنیده از مسایل کیفی و کمی که امر شناخت و به تبع آن ارزیابی آن را مشکل می‌سازد. در طول تاریخ منظر و به خصوص در سالیان اخیر تلاش‌های زیادی برای ارزیابی منظر و وجوه مختلف آن شده است که در اکثر آنها سعی شده است با جداسازی وجه عینی از وجه ذهنی و ارزیابی عددی هر یک به تفکیک به ارزیابی منظر بپردازند. گاه کالبد محیط مورد ارزیابی قرار گرفته است و گاه ادراکات انسانی از محیط، گاه ارزیابی منظر را به سمت و سویی زیست‌محیطی سوق داده که با نگاهی اکولوژیک به آن توجه شده، گاه آن را عینیتی فارغ از انسان و ذهن او در نظر گرفته و گاه منظر را ذهنیتی مجرد تلقی کرده است.
لیکن به نظر می‌رسد برای ارزیابی مفهوم منظر نیاز به هم‌زمانی فرآیند ارزیابی عینی و ذهنی و کشف روابط فی مابین این دو است. از این رو این پژوهش سعی دارد با گردآوری و دسته‌بندی اسناد کتابخانه‌ای شامل روش‌های مختلف ارزیابی منظر در حوزه‌های مختلف عینی و ذهنی و به تحلیل آنها به شیوه استنتاجی و استنباطی بپردازد و به بررسی روش‌های موجود ارزیابی منظر و شناخت و تحلیل آن دست یافته و مدلی برای ارزیابی منظر پیشنهاد دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Developing a Landscape Assessment Model (A review study of current methods and approaches to landscape assessment)

نویسندگان [English]

  • Amin Mahan 1
  • Seyed-Amir Mansouri 2
چکیده [English]

In landscape architecture, the concept of landscape has always been linked to two facets namely objectivity and subjectivity, and it has shown an inseparable bond between humanand the environment. The tight-knit and intertwined relationship of the qualitative and quantitative issues makes it difficult to understand and, consequently, to evaluate the landscape conceptt. During the history of landscape, and especially in recent years, many efforts have been made to assess the landscape and its various aspects. Most research has attempted to separate objective aspects  from the subjective ones and numerically evaluate each one separately in a landscape assessment. Previous studies have evaluated  the physique  of environment , and human perceptions of the environment, some strands of studies  have assessed  the landscape assessed  from the environmental aspect  and investigated it  ecologically , Some researchers have considered it objectively regardless of humans and their minds while , some  have s viewed it as merely  subjective issue .
ITo assess the concept of landscape, it is necessary to simultaneously evaluate the objective and subjective process and discover the relations between them. Therefore, this research is an attempt to collect and organize library documents, including different methods of landscape evaluation in various objective and subjective fields, and to analyze them deductively and, and to study the existing methods, and suggest a model for landscape assessment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • landscape
  • Landscape assessment
  • Assessment systems
  • Objective assessment
  • Subjective assessment
  • Introduction
اسپیرن، آن ویستون. 1384. زبان منظر . ت : حسین بحرینی، بهناز امین زاده. تهران : دانشگاه تهران.
برک، آگوستن. 1387. منظر، مکان، تاریخ. ت: مریم السادات منصوری. مجله باغ نظر، (9) : 90-81.
برک، آگوستین. 1392. آیا مفهوم منظر متحول می شود؟ مجله منظر، (23) : 27-25.
بل، سایمون. 1382. منظر الگو ،ادراک، فرآیند. ت : بهناز امین زاده. تهران : دانشگاه تهران.
بل، سایمون. 1387. عناصر طراحی بصری در منظر. ت : محمدرضا مثنوی. تهران : دانشگاه تهران.
پاکزاد، جهانشاه. 1385. سیمای شهر؛ آنچه کوین لینچ از آن می‌فهمید. مجله آبادی، (53) : 25-20.
حبیبی، رعنا سادات. 1387. تصویرهای ذهنی و مفهوم مکان. نشریه هنرهای زیبا، (35) : 50-39.
دونادیو، پیر. 1392. منظر به مثابه دارایی مشترک. مجله منظر، (23) : 38-36.
کاپلان، راشل و استفن کاپلان و روبرت ریان. 1393. طراحی و مدیریت منظر در طبیعت پیرامون از نگاه مردم. ت : علی شرقی. تهران : انتشارات دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
کالن، گوردون. 1382.گزیده منظر شهری. ت: منوچهر طبیبیان، تهران : دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ
لاسوس، برنارد.1392. یک رویکرد جهانی به سرزمین: منظر. مجله منظر، (23) :32-31.
لنگ، جان .1390. آفرینش نظریه معماری، نقش علوم رفتاری در طراحی محیط.‌ ت: علیرضا عینی‌فر. تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
لینچ، کوین. 1387. تئوری شکل خوب شهر.ت : حسین بحرینی، تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
لینچ، کوین.1374. سیمای شهر. ت : منوچهر مزینی. تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
لوژمبول، ایو. «منظر»: از تعریف عامیانه تا روشنفکرانه. مجله منظر، (33) : 41-39.
ماتلاک، جان. ل. 1388. آشنایی با طراحی محیط و منظر(جلد1و 2). ت : معاونت آموزش و پژوهش سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران.تهران : سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران.
مک هارگ، ایان. 1386. طراحی با طبیعت. ت : عبدالحسین وهاب زاده. مشهد : انتشارات جهاد دانشگاهی.
منصوری، سید امیر. 1389. چیستی منظر شهری؛ بررسی تاریخی تحولات مفهومی منظر شهری در ایران. مجله منظر، (9) :33-30.
منصوری، سید امیر. 1389. منظر شهری کنترل امر کیفی. مجله منظر، (12) : 7-6.
منصوری، سید امیر. 1383. درآمدی بر شناخت معماری منظر. مجله باغ نظر، (2) : 77-69.
موسسه منظر و موسسه مدیریت و ارزیابی زیست محیطی . 1385. دستورالعمل‌های ارزیابی منظر و آثار بصری. ت : منوچهر طبیبیان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نسر، جک ال. 1393. تصویر ذهنی ارزیابانه از شهر. ت : مسعود اسدی محل چالی. تهران : انتشارات آرمانشهر.
نوسوم، یان. 1390. منظر شهری : جوهر و ادراک (پژوهشی در تحولات مفهوم منظر شهری)، ت : فرنوش پورصفوی. مجله منظر، (16) : 21-16.
Lothian, A. (1999). Landscape and the philosophy of aesthetics: is landscape quality inherent in the landscape or in the eye of the beholder? Landscape and Urban Planning, (44): 177-198.
Zube,E.H. (1973). rating everyday rural landscapes of the northeastern United States.Landscape Architecture, (63): 370-375.
Zube, E.H. (1974). Cross-disciplinary and inter mode agreement on the description and evaluation of landscape resources. Environment & Behavior, (6): 69-89.
Zube, E.H. & Mills, L.V. (1976). Cross-cultural explorations in landscape perception. In E.H. Zube (Ed.), Studies in landscape perception. University of Massachusetts: Institute for Management and environment.
Zube, E.H, Pitt, D.G. (1981). Cross-cultural perceptions of scenic and heritage landscapes. Landscape Planning, (8): 69-87.